tag:blogger.com,1999:blog-71090384791407571662024-02-07T06:23:30.279+01:00Frank Albers' BlogFor some must watch while some must sleep,
Thus runs the world awayFrank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.comBlogger65125tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-48891925844458339462023-03-29T09:25:00.060+02:002023-04-07T09:08:23.521+02:00Waarom u maar één vertaling van T.S. Eliots The Waste Land mag lezen
<i>Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van T.S. Eliots meesterwerk The Waste Land publiceerde Paul Claes een vijfde “herziene druk” van zijn alom geprezen vertaling. Volgens de Nederlandse vertaler Marcel Otten staat die vertaling vol fouten. Zijn eigen vertaling mag hij echter niet publiceren. Waarom niet? En is dat erg?</i>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj2LnG86M2D46iRAyyGYHbJh-O401golbBqLi29fQh-OASeTyyEAx_YNgtakndAxkVtWUxFjzsjI57S5it2-9D1uKcMjNKD3qdO0reGgp3zpq8evkPxrb7GsgiuszMm3aVhfEx15E9vUtTcSnLd1cB5c5SKLhkfXNtQsZCB3Xzqylv6WxmXYtUj7Mj/s1009/foto%20t-s-eliot.jpg" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto; padding: 1em 0px; text-align: center;"><img alt="" border="0" data-original-height="1009" data-original-width="670" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj2LnG86M2D46iRAyyGYHbJh-O401golbBqLi29fQh-OASeTyyEAx_YNgtakndAxkVtWUxFjzsjI57S5it2-9D1uKcMjNKD3qdO0reGgp3zpq8evkPxrb7GsgiuszMm3aVhfEx15E9vUtTcSnLd1cB5c5SKLhkfXNtQsZCB3Xzqylv6WxmXYtUj7Mj/s320/foto%20t-s-eliot.jpg" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">T.S. Eliot<br /><br /></td></tr></tbody></table>In oktober 1922 publiceerde T.S. Eliot (1888-1965) <i>The Waste Land</i>, een lang, op het eerste gezicht duister gedicht dat inmiddels een onaantastbare reputatie geniet als hét meesterwerk uit de Engelstalige modernistische poëzie. In 2007 publiceerde Paul Claes Het barre land, een Nederlandse vertaling van Eliots gedicht, voorzien van een uitgebreid en buitengewoon grondig commentaar. Ook Claes’ vertaling is vervolgens in ons taalgebied alom geprezen. Vorig jaar verscheen bij De Bezige Bij de vijfde “herziene” druk van Claes’ vertaling. Op het eerste gezicht lijkt deze nieuwe druk nauwelijks te verschillen van de oorspronkelijke vertaling. Toch is hier iets vreemds aan de hand. <div><br /></div><div>In augustus 2020 ontving ik een e-mail van de Nederlandse vertaler Marcel Otten. Zijn naam is in Vlaanderen niet zo bekend, maar in Nederland heeft Otten een stevige reputatie opgebouwd met vertalingen voor het toneel uit het Engels, Duits en Frans. Daarnaast heeft hij talloze werken uit het Oud- en Modern IJslands vertaald. In 1990 maakte Otten ook een vertaling van <i>The Waste Land</i>, die deels is gebruikt voor een theatrale opvoering in de Antwerpse Monty. Otten had zijn vertaling vergeleken met die van Paul Claes en schreef me: “De verschillen zijn enorm en ik moet jammer genoeg constateren dat Claes' vertaling wemelt van de fouten.” Of ik zijn vertaling niet eens wilde lezen. En als het even kon, ook de kritische kanttekeningen die Otten bij Claes’ vertaling had geschreven. </div><div><br /></div><div>Ottens commentaar begint heftig: “De vertaling van Paul Claes is hortend en stotend, het wrikt en het wringt, het dichterlijke aspect van het werk is uit het oog verloren en het geheel lijkt meer op een college voor studenten literatuurwetenschap dan op een vertaling.” <b>Otten heeft in Claes’ vertaling van <i>Het barre land</i> ruim négentig fouten aangetroffen. Taalfouten, stijlfouten en ook interpretatiefouten,</b> “met als resultaat dat meermaals het tegendeel wordt beweerd van wat er in de brontaal staat.” Veel vernietigender kan een vertaalcommentaar niet zijn. Maar is de kritiek ook terecht? </div><div><br /></div><div>Dit is niet de plek om beide vertalingen in detail te vergelijken. Maar laat ik toch een paar opvallende voorbeelden geven van wat Otten allemaal tegenstaat in Claes’ vertaling.
Claes vertaalde “Son of man” met “Mensenzoon”. Fout, zegt Otten, “in de Bijbel wordt ‘Mensenzoon’ voornamelijk gebruikt als een benaming van Christus. ‘Son of man’ staat voor ‘mens’ in bijbelse zin.” Dus kiest Otten voor “mensenkind”, en voegt eraan toe: “zoals in Ezechiël 37:3.” Erudieten onder elkaar.
Claes vertaalde “dry stone” met “dorre steen”. Fout, zegt Otten, ‘dor’ betekent ‘uitgedroogd’, ‘onvruchtbaar door droogte’, en “een steen kan niet uitdrogen omdat hij nooit vocht heeft gedragen.” Dus kiest Otten voor “droge steen”. Claes volgt hem en schrijft in deze vijfde herziene editie ook “droge steen”. Andere fouten die Otten opmerkt hebben vaak te maken met verkeerde voorzetsels (“verkeren in” en niet, zoals Claes schreef, verkeren tot”), woorden die onvertaald bleven of gewoon krukkige regels, zoals “Elk vestigde zijn ogen voor zijn voeten”, wat inderdaad veel houteriger klinkt dan Ottens “En eenieder staarde star voor zich uit”. </div><div><br /></div><div>Problematischer zijn de regelrechte interpretatiefouten die Otten in Claes’ vertaling opmerkt. In ‘Een schaakpartij’, het tweede deel van het gedicht, schrijft Eliot: </div><div><i>And we shall play a game of chess, </i></div><div><i>Pressing lidless eyes and waiting for a knock upon the door.</i> </div><div>Paul Claes vertaalde dit als: </div><div><i>En daarna spelen we een partijtje schaak </i></div><div><i>Knijpen onze slapeloze ogen dicht en wachten op een klop op de deur.</i> </div><div>Dat is het tegenovergestelde van wat Eliot bedoelt, zegt Otten: de schakers proberen net “hun ogen open te houden”. Het lijkt erop dat Claes ook deze kritiek ter harte heeft genomen. In de pas verschenen “herziene” editie is deze regel veranderd in: “Drukken op onze slapeloze ogen (enz)…”
Ook de vertaling van de beroemde regel “I Tiresias, old man with wrinkled dugs” heeft Claes aangepast. Eerst vertaalde hij “wrinkled dugs” als “verlepte tepels”. Fout, zegt Otten. “‘dug’ betekent in het Amerikaans-Engels van die tijd zowel ‘uier’ als ‘speen’. T.S. Eliot emigreerde in 1914 naar Groot-Brittannië, dus het is heel aannemelijk dat hij in 1921 nog bepaalde Amerikaans-Engelse woorden gebruikte. In het Engels, zowel toen als nu, wordt ‘dugs’ wel degelijk in slang pejoratief gebruikt.” Otten besluit: “Ik kan me overigens ‘uitgedroogde tepels’ voorstellen, maar geen ‘verlepte tepels’.” In de nieuwe editie heeft Claes zijn eerdere vertaling wel degelijk veranderd, niet in “verlepte memmen” zoals het in Ottens vertaling luidt, maar in “verlepte vrouwentieten”. </div><div><br /></div><div>De meeste van de negentig kritiekpunten die Otten tegen Claes’ eerdere vertaling aanvoert, heeft Claes in deze nieuwe editie genegeerd. Meestal houdt hij voet bij stuk en bewaart hij zijn eerdere vertaalkeuzes. In een aantal gevallen lijkt Claes Ottens kritiek wel te hebben geaccepteerd maar heeft hij andere keuzes gemaakt dan Otten, zoals in het voorbeeld van de ‘verlepte vrouwentieten’. </div><div><br /></div><div>Over keuzes die vertalers maken kan je vaak lang discussiëren. Daar gaat het mij hier niet om. Of toch niet in de eerste plaats. Het gaat om erkentelijkheid, of het gebrek daaraan. Ik telde in de herziene editie namelijk achttien gevallen waar Claes’ nieuwe vertaling exact overeenkomt met de keuzes die Otten heeft gemaakt. Het kan natuurlijk altijd dat vertalers toevallig dezelfde woorden of zinnen kiezen. Soms is dat bijna onvermijdelijk. Er zijn niet zoveel manieren om “The sea was calm” of “I have heard the key” te vertalen. Maar als je in achttien van de negentig kritiekpunten die Otten aanvoert de keuzes die Otten maakt letterlijk overneemt, dan kan je bezwaarlijk nog van toeval spreken. </div><div><br /></div><div>Toch is dat precies wat Paul Claes, aan wie ik per e-mail om uitleg vroeg, beweert. De doublures zouden puur toeval zijn. Hij heeft Ottens vertaling naar eigen zeggen niet gelezen. De redacteur van De Bezige Bij zou hem “niet Ottens vertaling, maar wel zijn commentaar” hebben gestuurd. Dat lijkt me vreemd. Als je een herziene versie van je eigen vertaling voorbereidt, en de mogelijkheid krijgt om niet alleen kritische opmerkingen maar ook alternatieve oplossingen van een andere eminente vertaler te raadplegen, waarom zou je dat dan niet doen? Bovendien bevat Ottens kritisch commentaar vaak ook zijn eigen voorstellen tot verbetering van Claes’ vertaling. Het is dus niet mogelijk om Ottens commentaar te lezen zonder ook kennis te nemen, althans in een aantal gevallen, van zijn alternatieve keuzes en voorstellen. </div><div><br /></div><div>Claes liet me ook weten dat een “lezeres” van Eliots Engelse uitgeverij Faber & Faber beide vertalingen met elkaar heeft vergeleken, en tot het besluit is gekomen dat Claes’ vertaling “duidelijk beter was dan die van Otten”. Maar, voegt Claes eraan toe, “ik heb met haar advies rekening gehouden op enkele plaatsen waar ze Otten gelijk gaf.”
Het is van twee één natuurlijk. Of je hebt géén kennisgenomen van een andere vertaling, of je hebt er wél kennis van genomen, zij het via een tussenpersoon, zoals hier kennelijk is gebeurd. In dit geval was het wel net zo hoffelijk geweest om het bestaan en de kwaliteit van Ottens vertaling in de vijfde “herziene” druk te vermelden. </div><div><br /></div><div>Dat dit niet is gebeurd, is betreurenswaardig en zuur voor Otten omdat De Bezige Bij de exclusieve vertaalrechten op Eliots gedicht bezit, wat maakt dat Ottens eigen vertaling bij geen enkele andere uitgeverij mag verschijnen. Dat is in de eerste plaats jammer voor de in Eliots poëzie geïnteresseerde lezer. Want Ottens vertaling, die ik regel voor regel met beide versies van Claes’ vertaling heb vergeleken, is vaak -niet altijd- superieur, béter dan de tekst van Claes. Het gaat dan niet alleen om smaakoordelen, maar ook om feitelijke missers en interpretatiefouten die Otten in Claes’ tekst heeft gevonden. Tegelijkertijd kwam ik ook passages tegen waar Otten naar mijn gevoel uit de bocht gaat, en te expliciet of te plat vertaalt. </div><div><b><br /></b></div><div><b>Het is pijnlijk om te moeten constateren dat een voortreffelijke vertaling van het belangrijkste gedicht uit de 20ste-eeuwse Engelstalige poëzie in ons taalgebied niet kan verschijnen, enkel en alleen omdat één uitgeverij de exclusieve vertaalrechten bezit.</b> Voor een uitgeverij is die exclusiviteit uiteraard belangrijk: de markt voor poëzievertalingen is sowieso niet erg groot, en in ons kleine taalgebied al helemaal niet. Niettemin zou een cassette met béide vertalingen én de commentaren van Claes en Otten een mooi verjaardagscadeau zijn geweest voor de Nederlandstalige poëzielezer van Eliots werk. En het zou de nu zo jammerlijk gegijzelde vertaling van Marcel Otten de aandacht en wellicht ook de waardering hebben geschonken die deze tekst zonder meer verdient. </div>Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-58110996012773967762018-12-01T13:04:00.000+01:002023-03-29T09:49:41.282+02:00Gesprek met Anne Applebaum: “Europeanen beseffen niet hoe ernstig de situatie is”
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]-->
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>NL-BE</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="375">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Mention"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Smart Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hashtag"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Unresolved Mention"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]-->
<style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:"Cambria Math";
panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:roman;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536870145 1107305727 0 0 415 0;}
@font-face
{font-family:Calibri;
panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:swiss;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536859905 -1073732485 9 0 511 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
a:link, span.MsoHyperlink
{mso-style-priority:99;
color:#0563C1;
mso-themecolor:hyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:#954F72;
mso-themecolor:followedhyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
@page WordSection1
{size:612.0pt 792.0pt;
margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;
mso-header-margin:35.4pt;
mso-footer-margin:35.4pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
-->
</style>
<!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:Standaardtabel;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
</style>
<![endif]-->
<!--StartFragment-->
<br />
<h2>
<br /></h2>
<b><span style="font-size: 12pt;">Op zaterdag 27 oktober 2018 schoot een Amerikaanse antisemiet in
Pittsburgh elf Joden dood in een synagoge. Een week later ontving de Joods-Amerikaanse journaliste en historica Anne Applebaum me bij haar thuis in
de statige Londense wijk Kensington. Applebaum is professor aan de London
School of Economics, waar ze</span><span style="font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;">een
programma leidt over desinformatie en propaganda in de 21</span><sup>ste</sup><span style="font-size: 12pt;"> eeuw.</span><span style="font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;">Haar internationale bekendheid dankt ze aan
de bestsellers die ze schreef over de geschiedenis van Oost-Europa, met name
over de goelags en over Stalins oorlog tegen de Oekraïne, en aan haar stevige
columns in </span><i style="font-size: 12pt;">The Washington Post</i><span style="font-size: 12pt;">.
Applebaum is getrouwd met de Poolse schrijver, journalist en ex-minister
Radoslaw Sikorski. </span></b><br />
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga8fQCS3zpmMC165I-weUJbJ1vZhxT6UNkP6lJ3xOj1uY60ClgOglx559Rg1NlLxea-kPIQbpLtOZ-wvRtm9_AOtRFkiF2fZzL5j9rLZUCLJGeEl8PjpGLiOJzjrHPbSZN242XrS_3nsg/s1600/applebaum.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="168" data-original-width="299" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga8fQCS3zpmMC165I-weUJbJ1vZhxT6UNkP6lJ3xOj1uY60ClgOglx559Rg1NlLxea-kPIQbpLtOZ-wvRtm9_AOtRFkiF2fZzL5j9rLZUCLJGeEl8PjpGLiOJzjrHPbSZN242XrS_3nsg/s320/applebaum.jpeg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p><br /></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Heeft de ergste
anti-semitische aanslag in de geschiedenis van de VS u verrast? </i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Niemand die ook maar een beetje vertrouwd is met wat er zich
online afspeelt in de wereld van extreem-rechts en van de blanke racisten, is
hierdoor verrast. De taal die daar wordt gesproken is apocalyptisch en
gewelddadig. De teneur is dat als we niet snel iets ondernemen, onze wereld zal
ophouden te bestaan. Die retoriek is niet nieuw, maar verspreidt zich nu veel
sneller door internet en de sociale media. Bovendien is die retoriek nu
gedeeltelijk geaccepteerd door de mainstream, zowel op links als op rechts, als
een manier om aandacht te krijgen en emoties op te wekken. Een van de politici
die dit goed hebben begrepen is Donald Trump. Hij is het niet noodzakelijk eens
met alles wat in die kringen wordt gezegd, maar hij voedt hen wel. Hij knipoogt
naar hen. Hij zegt dingen die zulke extremisten graag horen. Voor het eerst
sinds de Tweede Wereldoorlog voelen zij een vorm van waardering, van erkenning.
Dat doet hun aanhang groeien, en het inspireert mentaal onevenwichtigen om in
actie te komen. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Net na de aanslag in Pittsburgh is me iets heel raars
overkomen. Mijn vader stuurde me een bericht over de laatste keer dat er zich
in de VS zo’n anti-semitische aanslag heeft voorgedaan. Dat was in Gadsden
(Alabama) in 1960. Iemand gooide een molotov cocktail naar binnen in een
synagoge en schoot daarna op wegvluchtende congreganten. Blijkt nu dat die
neergeschoten mensen familie van me waren. Dat had niemand me ooit eerder
verteld. In die tijd was de invloed van de KKK in plaatsjes als Gadsden erg
groot. Blank racisme was toen politiek geaccepteerd. Wat we nu meemaken in de
VS is een terugkeer naar die periode. Nieuw is het dus allemaal niet. Maar het
is wel lang geleden dat dit extremisme nog op zoveel officiële goedkeuring kon
rekenen, zeker door Het Witte Huis.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Trump heeft de
aanslag en alle vormen van politiek geweld nadrukkelijk veroordeeld.</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ja, maar hij doet dat op een bijzondere manier. Eerst leest
hij, met die rare falsetto stem van hem, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>een officieel statement voor, en daarna voegt
hij opmerkingen toe die ondermijnen wat hij net heeft gezegd. Hij leest eerst
iets af van de teleprompter, en neemt het dan meteen terug.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Na de inauguratie van
Trump zei u dat u een handelsoorlog en zelfs een militair conflict tussen de VS
en China niet onmogelijk achtte. Die handelsoorlog hebben we al, maar komt het
ook tot een militaire botsing?</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
We zullen zien. Wat gaat China doen als het land zich écht
onder druk gezet voelt door de VS? We weten al dat China territoriale
aanspraken maakt in de Zuid-Chinese Zee. We weten al dat het voor de VS niet
simpel zou zijn om een oorlog te voeren over Taiwan. Wat als China zou
besluiten om te profiteren van de nationalistische en anti-westerse gevoelens
die de regering voortdurend aanwakkert en Taiwan bij de Volksrepubliek China in
te lijven? Ik zeg niet dat dit zal gebeuren, maar het lijkt me niet onmogelijk.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>U kunt zich een
gewelddadig treffen tussen de VS en China voorstellen?</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ik kan me een gewelddadige botsing tussen de VS en China in
de Zuid-Chinese Zee voorstellen, ja. Ik ben niet de enige, denk ik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>In maart 2016 schreef
u in een column in </i>The Washington Post<i>:
“Nog twee of drie rampzalige verkiezingen en het is afgelopen met de NAVO, de
EU en misschien zelfs met de vrije wereld zoals we die nu kennen.” Hoe denkt u
daar tweeëneenhalf jaar later over?</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Het komt dichterbij. Er zijn gelukkig wel een paar
politici... In Frankrijk is het Macron geworden en niet Marine Le Pen,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de AfD heeft niet gewonnen in Duitsland, en
in Washington heb je hier en daar in het Pentagon en bij Buitenlandse Zaken ook
nog mensen die de transatlantische alliantie zijn toegedaan. Nog niet alles is
verloren. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">But we’re not in a good place.</i>
De NAVO, de EU, de vrije wereld… ze zijn wel degelijk bedreigd. Het kan zomaar
allemaal voorbij zijn. Een Rome-specialist vertelde me onlangs hoeveel tijd de
barbaren nodig hebben gehad om het Romeinse Rijk, met al zijn kolonies en zijn
Gallië en zijn Britannië, onder de voet te lopen: drie jaar. Dingen kunnen snel
veranderen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Volgens de Zambiaanse
econome Dambisa Moyo wankelt de westerse wereld op de rand van de chaos. Als de
inkomensongelijkheid én de ecologische schade die het kapitalistische systeem aanricht, blijven
toenemen, dan “krijgen steeds meer westerlingen het idee dat het systeem zelf
fundamenteel gecorrumpeerd is”, zegt Moyo.</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ze heeft gelijk. De manier waarop wij succes meten – BNP en
zo – houdt geen rekening met bepaalde factoren. Groei impliceert niet
noodzakelijk een verbetering van de levenskwaliteit voor iedereen. Groei houdt
ook geen rekening met schade aan het milieu, wat de levenskwaliteit ook
beïnvloedt. En het economische groeicriterium meet evenmin – al zijn er
verschillen tussen verschillende landen – de psychologische en politieke
invloed van toenemende ongelijkheid. Dat is waar. De maatstaven die we
aanleggen om te bepalen of we goed bezig zijn of niet, detecteren bepaalde
problemen niet. Er zijn problemen die we niet zien, omdat we er niet naar
kijken. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Wat mij vooral treft als je naar de laatste twintig jaar
kijkt, is de groei van de corruptie. Buitenlandse witwaspraktijken,
belastingontduiking, fiscale paradijzen – dat is allemaal gigantisch
toegenomen. Naar schatting 10% van Europa’s rijkdom bevindt zich in belastingparadijzen.
Dat kun je bij wet onmogelijk maken. Je hoeft heus geen industrieën te
nationaliseren of belastingstraffen op te leggen om dat geld terug te halen
naar het normale economische circuit. Dit lijkt me zo’n voor de hand liggend
thema voor de linkerzijde, en in zekere zin ook voor centrum-rechts. Ik begrijp
niet waarom het politiek niet wordt aangekaart en opgelost.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Misschien verdragen
kapitalisme en democratie zich toch niet zo goed met elkaar.</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ik denk dat ze wel samengaan. Maar de democratie moet het kapitalisme
kunnen controleren en reguleren. Af en toe raakt het evenwicht zoek, en dan
moeten we kijken hoe we dat kunnen herstellen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Hoe kan de democratie
het kapitalisme reguleren in een geglobaliseerde wereld, waar de economie
mondiaal opereert maar de politiek niet over mondiale instrumenten
beschikt?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dan heb je het niet over democratie. Dan heb je het over de
vraag of individuele natie-staten, zowel democratische als
ondemocratische,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de internationale
kapitaalstromen kunnen beïnvloeden. Dat zouden ze wel degelijk kunnen. In deze
buurt bijvoorbeeld, zijn nogal wat huizen eigendom van lege vennootschappen.
Die huizen doen wat Zwitserse bankrekeningen doen: ze wassen zwart geld wit.
Dat kan omdat op de koopakte alleen de naam van een vennootschap hoeft te
staan. Je zou een wet kunnen invoeren die eist dat de naam van de
vruchtgebruiker op de koopakte staat. Je zou een wet kunnen stemmen die iedere
eigenaar van een verblijf in Groot-Britannië belast op al zijn of haar
inkomsten, wereldwijd. Dat zijn geen ingewikkelde wetten, die kun je zo
invoeren. Belastingparadijzen zou je ook zomaar kunnen verbieden. Je kunt bij
wet vastleggen dat het verboden is geld in belastingparadijzen onder te
brengen. Ik zeg niet dat dit de beste of de enige manier is om corruptie te
bestrijden. Mijn punt is dat deze strijd niet eens een politiek hoofddoel is,
niet in dit land en niet elders in Europa.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Een Europese</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">politicus die het in uw columns vaak moet
ontgelden is de Hongaarse premier Viktor Orban. Kunt u hem met Trump vergelijken?</b></i><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Trump en Orban zijn totaal verschillend. Orban is veel
verstandiger. Hij weet heel goed hoe hij moet praten tegen
wie. Hij spreekt anders in de EU dan in Boedapest, en voor zijn eigen achterban
spreekt hij ook weer anders. Orban gaat ook veel verder dan Trump. Hij heeft de
vrije pers afgeschaft, de rechterlijke macht aan banden gelegd, hij overspoelt
de media met propaganda voor zijn beleid en zijn partij. Hongarije is geen
democratie meer. De oppositie wordt er nog net niet fysiek aangevallen. Er zijn
ook aanwijzingen - vrienden van mij zijn dit aan het onderzoeken en hopen het
onomstootbaar te kunnen bewijzen – dat Orban gefraudeerd heeft bij de recentste
verkiezingen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Hij lijkt er ook in
te slagen om de Central European University van George Soros het land uit te
pesten.</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat is tragisch. Die universiteit is in de jaren 1990
opgericht als een teken dat Hongarije nu tot het Westen behoorde. Het is
wellicht de succesvolste universiteit in het land. De academische staf is alom
gerespecteerd, en heus niet zo links. Orban wil de universiteit weg omdat hij
de controle wil over onderwijs en cultuur. De CEU is onafhankelijk, en hij wil
nu eenmaal geen onafhankelijke denkers of instituten in Hongarije. Het
wegpesten van de CEU gebeurt wel in de EU, maar niemand in de EU lijkt het echt
erg te vinden. Dat brengt andere would-be autoritaire leiders in Europa op
ideeën. In Polen bijvoorbeeld, maar ook in Italië. Het is absurd te denken dit
een louter Oost-Europees of postcommunistisch probleem is.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Europeanen beseffen
niet hoe ernstig de situatie is</i>?<o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Europeanen beseffen niet hoe ernstig de situatie is. Zo
bestaat er wel degelijk een plan, gesteund door Orban trouwens, om bij de
volgende Europese verkiezingen over de landsgrenzen heen partijen te promoten
die anti-Europa en extreem-rechts zijn, met de bedoeling in het Europees
Parlement meer invloed te verwerven en zo, van binnenuit, de EU zoals die
vandaag bestaat te slopen. Dat plan ligt voor. Maar ik zie geen enkele reactie.
Niet van Europa zelf en niet van de grote partijen. Niemand die aanspoort tot
actie of verzet.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>Hoe verklaart u dat? Europeanen
zijn toch niet achterlijk?</i><o:p></o:p></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Zolang mensen in West-Europa hun eigen land niet verliezen,
beseffen ze niet hoe belangrijk dit allemaal is. Ze blijven verklaringen elders
en bij anderen zoeken. Het is allemaal de schuld van die gekke Amerikanen. Of
van de Oost-Europeanen die toch zo anders zouden zijn. Sorry, maar de taal en
de ideeën van de partijen die in Polen en Hongarije nu electoraal succes
hebben, domineren ook in West-Europa. Of dacht je dat een autoritair systeem
geen aantrekkingskracht meer uitoefent op mensen hier? Denk je dat een partij
die een nationale ideologie en een socialistische, door de staat geleide
economie verdedigt geen aanhang meer vindt? Denk je dat zo’n systeem nooit meer
kan terugkomen? Waarom niet? De generaties die zich herinnerden hoe schadelijk
zo’n systeem was, zijn verdwenen. Of stokoud. Wat weten mensen eigenlijk af van
hun geschiedenis? Een paar dingen hebben ze erin geramd gekregen, de Holocaust,
oké, dat is de meeste mensen wel bekend. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Uit een poll van uw krant </i>The Washington Post <i>in 2016 bleek dat
46% van de Amerikanen niet meer in de democratie gelooft. In België bleek uit
een recente peiling dat 25% van de jongeren niet hoog oploopt met de democratie
en liever een sterke, autoritaire leidersfiguur zou hebben. Hoe moet het verder
met het westers democratisch model als een kwart van de jongste generatie
kiesgerechtigden er al niet meer in gelooft?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Misschien is
het tijd om bepaalde spelregels van de democratie te veranderen. Misschien
moeten we radicaal anders gaan denken over de manier waarop we kandidaten
selecteren. Het is duidelijk dat het huidige partijensysteem niet meer
beantwoordt aan wat mensen voelen en hoe ze stemmen. De ouderwetse tweedeling
tussen christen-democraten en sociaal-democraten weerspiegelt niet langer hoe
mensen zichzelf zien. Misschien hebben we nieuwe vormen van directe democratie
nodig. Het is ook duidelijk dat de sociale media de manier waarop mensen
politieke informatie verwerven en verwerken grondig hebben veranderd. Daar
heeft het politieke systeem niet op gereageerd. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Neem nu <i style="mso-bidi-font-style: normal;">fake news</i>. In 2016 begonnen we ons daar
grote zorgen over te maken. Dat heeft toen geleid tot een paar hoorzittingen in
Brussel en Londen en Washington, maar er is in feite niets veranderd. Er is
méér desinformatie nu, in 2018, dan in 2016. Uiteraard verliezen mensen het
geloof in een politieke klasse die geen antwoord geeft en geen enkel idee heeft
over hoe je zulke problemen kunt bekampen. Ik noem maar iets: misschien moeten
we Facebook wel aan banden leggen. Misschien zou anonimiteit op het internet,
of in ieder geval op de mainstream sociale media, bij wet verboden moeten
worden. 60% van alle politieke tweets zijn afkomstig van bots. Dat zijn niet
eens menselijke wezens. Waarom zouden bots mensenrechten moeten hebben? Je zou
ze gewoon kunnen bannen. Dit zijn niet eens moeilijke ingrepen. Het censureren
van meningen op Facebook of Twitter is iets anders. Dat ligt ingewikkelder.
Maar bots en fake accounts? Waarom maken we die niet gewoon illegaal?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Vorige maand publiceerde u in het
Amerikaanse tijdschrift </i>The Atlantic<i>
een lang en indrukwekkend artikel over, onder meer, de politieke ontwikkelingen
in uw tweede thuisland Polen. De politieke polarisering sinds de machtsovername
door Jaroslaw Kaczynski en zijn extreem-rechtse partij Recht en
Rechtvaardigheid heeft u ook persoonlijk getroffen. U beschrijft hoe mensen die
twintig jaar geleden nog samen met u oudjaar vierden, u nu volstrekt negeren of
u zelfs openlijk vijandig gezind zijn. U bent uw halve vriendenkring kwijt.
Heeft de politiek ook uw sociale leven onherroepelijk beschadigd?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">De breuk met
die vrienden van me zal wel onherroepelijk zijn. We moeten naar de jonge mensen
kijken. Hoe kunnen we de volgende generatie bereiken? Wat is er mis met ons
systeem -ligt het aan de economie of aan de politiek?- en hoe kunnen we het
herstellen? Hoe kunnen we democratie weer aantrekkelijk maken? Zoveel dingen gaan
zo makkelijk in deze tijd. Je wilt een boek? Je duwt op een knop en hop, de
volgende dag wordt het bij je thuis geleverd. Je wilt een opinie uitdrukken? Je
hebt ze maar te klikken of te swipen. Dat gaat allemaal heel makkelijk. Waarom
evolueert de democratie dan zo traag? Waarom is het zo moeilijk om coalities te
smeden? Waarom duurt het in een land als België zo lang om een regering te
vormen? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Misschien omdat het vormen van een
regering gewoon moeilijker is dan het bestellen van een boek?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Zeker. Maar
misschien we ons toch afvragen of in een tijd waarin nieuws sneller circuleert
en alles veel sneller verandert, de democratie ook niet anders moet gaan
functioneren. Dit wil niet zeggen dat je de democratie moet vervangen door een
dictatuur. Het is trouwens onzin om te beweren dat dictators efficiënter zijn.
Een dictatuur produceert inefficiëntie. Ze bemoeilijkt de circulatie van kennis
en ze elimineert talentvolle mensen. Een dictatuur lost dus niets op. We kunnen
maar beter de democratie repareren, en niet alleen land per land maar ook op
het niveau van de EU.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Ontleent iemand als Poetin zijn
legitimiteit niet aan het feit dat hij van Rusland een efficiënter functionerend
land maakt?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Dat denk ik
niet. Poetin organiseert de hele tijd peilingen, omdat hij wil weten of de
bevolking zijn beleid goedkeurt. Hij stemt zijn beleid helemaal af op wat het
publiek wil. Hij is Oekraïne binnengevallen onder meer omdat hij dacht dat de
Russen dat wel fijn zouden vinden. Wat Poetin zo onzeker en steeds
gewelddadiger maakt is juist het besef dat hij geen echte legitimiteit heeft.
Hij dankt zijn macht aan nepverkiezingen, dat weet iedereen, hijzelf ook. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Is Poetin in uw ogen een regelrechte,
ouderwetse dictator?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Poetin is
Stalin niet. Hij is eerder een postmoderne dictator. Hij gebruikt hedendaagse
communicatiemiddelen om mensen te manipuleren. Het Russische propaganda-apparaat
is buitengewoon gesofisticeerd. Je hebt in Rusland een brede waaier van
televisiekanalen en kranten, de ene wat populistischer en de andere wat
ernstiger, maar op een paar uitzonderingen na staan ze allemaal onder controle
van het Kremlin. Dat heeft Poetin briljant gedaan. De grauwe almacht van de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pravda</i>-propaganda is vervangen door een
schijnbaar pluralisme dat in de praktijk erg beperkt is. Het is een heel
gesofisticeerd systeem.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Wat is Poetins einddoel?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Aan de macht blijven.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>En het Russische rijk uitbreiden?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Dat zou hij
wel willen als hij kon. Poetin heeft altijd geloofd dat Oekraïne eigenlijk
Russisch was en dat hij het zo weer bij Rusland kon inlijven. Dat is dus
mislukt. Hij beschouwt zichzelf duidelijk als de machthebber die van Rusland
weer een wereldmacht maakt. Aangezien Rusland economische problemen heeft en
fundamenteel corrupt is, probeert hij zich op die manier te legitimeren. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">I make Russia great again.</i> Rusland wordt
weer ernstig genomen in de wereldpolitiek. In Europa heeft hij medestanders
gevonden in extreem-rechtse partijen. En hij zal proberen om die partijen aan
de macht te brengen. Het is geen geheim dat Marine Le Pen door Rusland wordt
gefinancierd. De Italiaanse vice-premier Matteo Salvini is ook pro-Rusland. Of
hij gefinancierd wordt door Poetin weet ik niet, maar er zijn zakelijke banden
tussen de Russen en de omgeving van Salvini. Hij voert ook een
desinformatiecampagne in Russische stijl. Zo geheim is dit allemaal niet.
Salvini draagt pro-Poetin t-shirts. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLUKBf0cSfzgTHBRWzlf7MhSU459IPGuNcTGfbuCt2f-Kc4Vucd0utru0gwUI06oSWouO3M7QCa6sjWCvNlfFiBsc9x_4Vqn9vrYUBmUqzDUOGNYn5raQ686MjiUbZVKVBBfvcV1TDvas/s1600/salvini+putin+t-shirt.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLUKBf0cSfzgTHBRWzlf7MhSU459IPGuNcTGfbuCt2f-Kc4Vucd0utru0gwUI06oSWouO3M7QCa6sjWCvNlfFiBsc9x_4Vqn9vrYUBmUqzDUOGNYn5raQ686MjiUbZVKVBBfvcV1TDvas/s320/salvini+putin+t-shirt.jpeg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">"Matteo Salvini draagt pro-Poetin t-shirts"</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><o:p><br /></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black;"><i><b>En toen kondigde Angela Merkel, de
laatste der Europeanen, haar afscheid aan... Is dit zorgelijk?</b></i><b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Nee. Ze had al
eerder moeten gaan. Haar houdbaarheidsdatum is verstreken. De CDU is aan
vernieuwing toe. Dat zie je wel vaker, politieke leiders die te lang aan de
macht blijven. Het overkwam Tony Blair, het overkwam Margaret Thatcher. En
Merkel heeft ook een paar grote fouten gemaakt. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Was haar roemruchte uitspraak ‘Wir schaffen
das’ tijdens de vluchtelingencrisis in 2015 een fout?<o:p></o:p></i></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Dat was een
grote fout. Het kwam over als een unilaterale, Duitse beslissing die Merkel
alleen had genomen, vrijwel zonder overleg, zelfs niet in Duitsland. De rest
van de EU had het maar te accepteren. Voor iemand die zichzelf beschouwt als de
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">quintessential </i>Europese politica vond
ik dat bijzonder arrogant. Het heeft dan ook een tegenbeweging op gang gebracht,
wat te verwachten was. Dat had ze dus beter niet gezegd. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Hoe had Europa die vluchtelingencrisis
moeten aanpakken?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Europa slaagt
er niet in om een echt buitenlands beleid en een veiligheidsbeleid te voeren,
en het heeft al helemaal geen beleid in het Midden-Oosten. Dat breekt hen nu
zuur op. Het was altijd al een vergissing om te denken dat Europa een
vriendelijke, goed geregelde wereldmacht kon zijn, zonder leger en zonder het
vermogen om zelfs zijn eigen buurlanden te beïnvloeden. Europa heeft geen
coherent beleid, niet ten aanzien van de postsovjetwereld en niet ten aanzien
van het Midden-Oosten. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Europa is ook geen coherent geheel.</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Maar de EU
creëert wel instellingen die vervolgens niet goed worden uitgebouwd en dus ook
niet goed functioneren.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Waarom<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>een Europese ministerpost van Buitenlandse
Zaken installeren en voor die functie vervolgens tot tweemaal toe iemand
benoemen die nauwelijks enige bekendheid geniet? Mijn man en ik kennen<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Catherine Ashton (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Britse politica die van december 2009 tot november 2014 de <span class="MsoHyperlink"><span style="color: black; mso-themecolor: text1; text-decoration: none; text-underline: none;"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoge_vertegenwoordiger_van_de_Unie_voor_Buitenlandse_Zaken_en_Veiligheidsbeleid" title="Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid"><span style="color: black; mso-themecolor: text1; text-decoration: none; text-underline: none;">Hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid</span></a></span></span> van
de <span class="MsoHyperlink"><span style="color: black; mso-themecolor: text1; text-decoration: none; text-underline: none;"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie"><span style="color: black; mso-themecolor: text1; text-decoration: none; text-underline: none;">Europese Unie</span></a></span></span> was, nvdr</i>) vrij goed. Toen zij
aan haar ambtstermijn begon, ontdekte ze dat ze niet eens een secretaresse had.
De EU creëert fictieve functies. Als je een Europees buitenlandbeleid wilt
voeren, dan heb je een sterke figuur nodig die als minister kan onderhandelen
in naam van Europa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>De huidige
EU-minister van Buitenlandse Zaken, Federica Mogherini, lijkt wel van de
aardbol verdwenen. Ze speelt geen enkele rol, ze zit de hele tijd in
Latijns-Amerika, ze was niet in Oekraïne, ze is niet betrokken bij de
onderhandelingen over Syrië – waar is ze? Wat doet ze eigenlijk? Ze is
volstrekt onbeduidend, en niemand in de EU lijkt het wat te kunnen schelen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Misschien is het probleem dat Europese
leiders het niet eens zijn over hoeveel macht ze aan wie willen afstaan, en
voor hoe lang?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Precies. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Een van de redenen waarom mensen niét van
Europa houden is dat Europa hen geen veilig gevoel geeft. Waarom is er geen
sterkere Europse grenspolitie? Waarom blokkeert de Europese vloot de Libische
kust niet? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Zegt u nu dat de Europeanen aan hun
buitengrenzen muren moeten bouwen zoals Donald Trump wil doen op de grens
tussen de VS en Mexico?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Ik ben niet
tegen immigratie. Maar als ongecontroleerde immigratie leidt tot Europees
fascisme, dan ben ik tégen immigratie. Er moet een vorm van controle zijn, je
moet een beetje weten wie er binnen komt. Ik zeg niet dat we iedereen moeten
tegenhouden.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>Naar aanleiding van de moord op Jamal
Khashoggi schreef u een stuk in de krant waarin u andere journalisten opsomde
die eerder zijn vermoord omdat ze machthebbers voor de voeten liepen. Uzelf
bent in sommige Poolse media al het doelwit geweest van een lastercampagne. De
onvermijdelijke vraag: bent u niet bang?</i><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;">(Onmiddellijk:) </span></i><span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Nee. Misschien zou ik het wel moeten
zijn, maar ik ben het echt niet. Ik denk niet dat ik zo belangrijk ben dat ik
voor mijn leven moet vrezen. Ik denk echt niet dat iemand in Polen mij gaat
vermoorden. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i>De problematische visies en
overtuigingen die vandaag het debat beheersen <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>– populisme, nationalisme, extremisme,... – lijken
vaak ingegeven door een of andere vorm van nostalgie. Kan je nostalgie met
rationele argumenten bestrijden? <o:p></o:p></i></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Ja. Je moet
mensen een visie op de wereld en op de toekomst aanbieden die aantrekkelijker
is. Cultuurpessimisme viert nu hoogtij. Dat komt onder meer door de sociale
media en door economische veranderingen. We zijn erg somber gestemd over onze
eigen samenlevingen. Je moet een optimistisch verhaal kunnen vertellen, een
verhaal over groei en vernieuwing, iets wat vooruitwijst. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;">Het beste
antwoord zowel op valse informatie als op nostalgie is een goed tegenverhaal (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">counter narrative</i>). Ik geloof nog steeds
dat Europa een verhaal heeft dat mensen kan inspireren. Sterke natie-staten in
een sterk Europa, een Europa dat sterke waarden verdedigt – de westerse
alliantie, vrijheid, democratie,... <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">– </b>daar
kan je mensen wel degelijk in doen geloven. Alleen zie ik momenteel niemand die
dat verhaal vertelt. Ik geef toe dat het niet makkelijk om positief te denken
over het Westen nu Trump president is. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">But
he won’t be president forever.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><br /></i></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: black; mso-themecolor: text1;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">(Een kortere versie van dit interview verscheen in Knack nr 47, 21-27 november 2018.)</i></span></div>
<!--EndFragment--><br />Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-89154836522214643472018-03-11T10:03:00.001+01:002018-03-11T10:03:08.747+01:00Wat als Hugo Claus nooit had bestaan?Op 19 maart 2018 is Hugo Claus tien jaar dood. Dat betekent op zich niets. Maar mensen houden van verjaardagen. In de media is een verjaardag vaak een aanleiding om het weer eens te hebben over iets wat geen nieuwswaarde meer heeft maar wat om de een of andere reden toch nog belangrijk is, of lijkt. Zo was er in de media vorig jaar nogal wat aandacht voor de Volkssterrenwacht Mira te Grimbergen en de Heemkundige Kring Hoegaarden, die in 2017 allebei hun 50ste verjaardag vierden. Zonder die verjaardag had u over de Volkssterrenwacht en de Heemkundige Kring Hoegaarden wellicht niets vernomen.<br />
<br />
Zo vergaat het nu ook Hugo Claus. Het afgelopen decennnium was hij opvallend afwezig, maar de tiende verjaardaag van zijn dood leidde met name in Vlaanderen tot een soort abrupte reanimatie. Journalisten laafden zich aan diverse boeken, tentoonstellingen en andere loffelijke initiatieven die allemaal tot doel hebben het nabestaan van een van Vlaanderens meest gelauwerde schrijvers te eren. Mooi. Prima. Een chagrijnige loeder die de maestro dit misgunt.<br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjj5mmLV4tYR11oHF9VKkuwZjdJ8DGil72z4cy4bRD02AfXoIm7l5qnj6iuIcaqJUOy0KF26sVz-hIje7GH8h9JGDj46ciI4OI1ZGKiKypNzeSQlOhYIaiZ-x0mqIIoEthYiwfZHKjGI_8/s1600/claus.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="" border="0" data-original-height="1066" data-original-width="1600" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjj5mmLV4tYR11oHF9VKkuwZjdJ8DGil72z4cy4bRD02AfXoIm7l5qnj6iuIcaqJUOy0KF26sVz-hIje7GH8h9JGDj46ciI4OI1ZGKiKypNzeSQlOhYIaiZ-x0mqIIoEthYiwfZHKjGI_8/s320/claus.jpg" title="" width="320" /></a>Toch roepen die postume hommages ook vragen op. Om te beginnen zijn de voorzangers in het Clauskoor bijna allemaal blanke mannen, vijftigers en zestigers vaak, voor wie Claus in de meeste gevallen niet alleen een studie-object is maar ook een persoonlijke kennis was, een betreurde 'vriend'. Daardoor werd de beeldvorming nogal eenzijdig en voorspelbaar, een bevestiging van een <i>public image</i> dat Claus al bij leven had en waar hij zelf in niet geringe mate heeft aan bijgedragen. Ik zag en hoorde en las weer veel over de complexe, aimabele, onpeilbare, charmante, veelzijdige enzoverder man, maar eigenlijk zocht ik literair-historische argumenten en beschouwingen over de betekenis, de waarde van dit oeuvre dat, zoals iedereen weet, bijzonder veelkantig en ongelijk van kwaliteit is.<br />
<br />
Toegegeven: dat publieke imago heeft ook mij lang betoverd. Claus de sardonische dandy, de speels-arrogante bedenker van superieure one-liners, de meester-provocateur,... gedwéépt heb ik ermee. Maar dat was dertig, veertig jaar geleden. Als ik nu op YouTube naar archiefbeelden kijk van Claus' media-verschijningen in die jaren, voel ik vooral gêne. De obligate sigaret, het eeuwige monkellachje, de pseudo-diepzinnige flauwigheden over de leugen,...- met Claus de kokette poseur heb ik het ondertussen wel gehad. Dat zegt iets over hoe veranderd deze samenleving wel niet is, de afgelopen dertig jaar. Vlaanderen was een ander land, toen. Ik ken geen enkele schrijver van betekenis in dit taalgebied die zich vandaag zo aanstelt in de media en er nog mee wegkomt ook. Claus kwam er niet alleen mee weg, zijn medianummertjes oogstten beate bewondering (ja ja, ik beken), zeker na de publicatie van <i>Het verdriet van België</i> in 1983, toen de canonisering enigszins mythische proporties begon aan te nemen.<br />
<br />
Claus beschouwde zichzelf niet als een autobiografisch schrijver. De anekdotiek van zijn eigen bestaan was slechts materiaal, delfstof. "Ik haat de explosies van mensen die vinden dat ze je moeten belasten met de staat van hun darmen en zielenleven, en wat ze met hun mama hebben meegemaakt", zei hij ooit in een interview. Hij noemde Dante en Shakespeare zijn modellen. "Zij moeten niet zo nodig hun eigen belevenissen verwerken. Maar ja, de over tachtig bladzijden uitgesponnen roerselen van een of andere trut, dat schijnt tegenwoordig de norm te zijn," sprak Claus enigszins profetisch in 1978. Veel eerder al had hij in het gedicht 'De zanger' geschreven: "De zanger is zijn lied."<br />
<br />
Niettemin geldt de aandacht die de tiende verjaardag van zijn overlijden nu opwekt toch weer voornamelijk de zanger en veel minder zijn lied. Blijkbaar was Claus' persoonlijkheid voor velen zo fascinerend dat men er ook tien jaar later nog steeds maar moeizaam voorbij kan. Het is alsof het <i>fenomeen Claus </i>een grondige, hedendaagse analyse en appreciatie van de <i>schrijver Claus</i> in de weg staat.<br />
<br />
"Waarom zouden we het oeuvre van Claus proberen te lezen zonder de verrijking en de verduidelijking die het voortdurend linken ervan met zijn (auto)biografie aanreikt?" Aldus Clausbiograaf Mark Schaevers in <i>Het verdriet staat niet alleen</i>, een bloemlezing van fragmenten uit Claus' oeuvre waarin volgens Schaevers Claus' eigen leven 'resoneert'. Daar is inderdaad niets op tegen. Maar ik denk dat er andere benaderingen en analyses mogelijk en wenselijk zijn, die Claus als schrijver meer recht zouden doen dan de vraag welke nonkel of welke tante deze of gene figuur in zijn oeuvre heeft geïnspireerd. Een paar suggesties: Heeft Claus een plaats in de Europese literatuur? Waarom dan, of waarom niet? Heeft hij internationaal invloed uitgeoefend? Is hij in de poëzie, het theater en het proza vernieuwend geweest? Hoe ziet Claus' oeuvre eruit vanuit een multicultureel perspectief? Wat heeft het werk van Claus ons te vertellen over ongelijkheid, racisme, populisme, armoede? Hoe zou het zijn personages vergaan in tijden van MeToo? Hoe verhoudt dit oeuvre, dat is ontstaan in kritische wisselwerking met een cultuur en een maatschappij die goeddeels zijn verdwenen, zich tot onze eigen hedendaagsheid? Ik kan zo nog wel even doorgaan. Aan het oeuvre van een groot schrijver moet je grote vragen durven te stellen.<br />
<br />
Stel dat Hugo Claus niet had bestaan maar dat we wél zijn oeuvre hadden. Geen interviews, geen persoonlijke vriendschappen of herinneringen, geen biografische informatie <i>whatsoever</i>, alleen een kast vol teksten, naamloos, ongedateerd. Hoe zouden we dan over dat oeuvre hebben gepraat, gedacht, geschreven? Wat zou de betekenis van dat oeuvre vandaag dan zijn geweest? Zouden we het dan minder interessant hebben gevonden?<br />
<br />
<b>De meeste Claushommages drijven op nostalgie en sentiment.</b> Ze missen urgentie, bevestigen voornamelijk sleetse clichés over de flamboyante auteur en voegen weinig of niets toe aan wat wij al wisten. Misschien is dat bij dit soort funeraire retro-gebeurtenissen onvermijdelijk. Maar het is wel een <b>gemiste kans</b> om dit oeuvre als het ware te herijken, om het opnieuw te calibreren in het licht van déze tijd. <br /><br />Het is 2018, de wereld staat in brand, en het enige wat mij anno nu omtrent Hugo Claus nog interesseert is: wat moet en wil en zal ik van hem blijven lezen in deze eenentwintigste eeuw? Wat heeft dit oeuvre mij, mijn kinderen en mijn studenten nog te vertellen? <i>That is the question</i>. En verder mag de zanger, zoals de zanger het zelf heeft gewild, verdwijnen in zijn lied.<br />
<div>
<br /></div>
Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-44247990979224853312017-06-17T13:57:00.000+02:002017-06-17T17:09:23.540+02:00"Motherfucking groene vingers": is Paul Beatty's bejubelde roman The sellout wel vertaalbaar?<style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:"Cambria Math";
panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536870145 1107305727 0 0 415 0;}
@font-face
{font-family:Calibri;
panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536870145 1073786111 1 0 415 0;}
@font-face
{font-family:"Arial Hebrew";
panose-1:0 0 0 0 0 0 0 0 0 0;
mso-font-charset:177;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-2147481533 1073750018 0 0 33 0;}
@font-face
{font-family:"Book Antiqua";
panose-1:2 4 6 2 5 3 5 3 3 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:647 0 0 0 159 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:Calibri;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
a:link, span.MsoHyperlink
{mso-style-priority:99;
color:#0563C1;
mso-themecolor:hyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:#954F72;
mso-themecolor:followedhyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-family:Calibri;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
@page WordSection1
{size:595.0pt 842.0pt;
margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;
mso-header-margin:35.4pt;
mso-footer-margin:35.4pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
</style>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Het</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">heeft</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">niet</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">veel</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">gescheeld</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">of</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Sellout</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">,</span></i><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">de</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">vierde</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">roman</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">van</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">de</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Afrikaans</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Amerikaanse</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">auteur</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Paul</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Beatty</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> (</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">°</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">1962), </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">was</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">in</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Groot</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Brittannië</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">nooit</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">verschenen</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Het boek was al door achttien</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">uitgeverijen</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">afgewezen toen </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">OneWorld</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">een</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">kleine</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">onafhankelijke</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">uitgeverij</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">het toch aandurfde om deze
woeste satire over racisme in de VS uit te brengen. En kijk: Beatty won prompt
de Man Booker Prize 2016 – amper twee jaar nadat de organisatoren van Engelands
meest prestigieuze literaire bekroning de prijs toegankelijk hadden gemaakt voor
alle Engelstalige schrijvers, tot groot ongenoegen van, bijvoorbeeld, Julian
Barnes, die vond dat Amerikanen maar hun eigen prijzen moeten winnen.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">De recensies die ik her en
der in de pers heb gelezen waren overwegend lovend. “Een van de belangrijkste
en moeilijkste Amerikaanse romans van de 21<sup>ste</sup> eeuw,” vond de <i>Los
Angeles Times</i>. “Swiftiaanse satire van het hoogste niveau,” oordeelde de <i>Wall
Street Journal</i>. De <i>San Francisco Chronicle</i> noemde Beatty een hedendaagse Mark
Twain. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>En de meestal nogal bezadigde
National Public Radio had het over “de eerste grote satirische roman van de
eeuw” en “een komisch meesterwerk”. Ook <i>The Guardian</i> vond het boek
“meesterlijk” en promoveerde Beatty tot “Amerika’s grappigste schrijver.” Alleen
in de Britse krant <i>The Telegraph</i> las ik enig voorbehoud (</span><span lang="EN-US"><a href="http://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/man-booker-prize-shortlist-2016-paul-beattys-the-sellout-is-an-o/)"><span lang="NL" style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">http://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/man-booker-prize-shortlist-2016-paul-beattys-the-sellout-is-an-o/)</span></a></span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> en ook de Standaard
der Letteren, het boekenkatern van <i>De Standaard</i>, was niet onder de indruk. De
stijl van Beattys boek werd er omschreven als “waanzinnig rusteloos”. Dat kun
je wel zeggen.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Het uitgangspunt van <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Sellout</i> is veelbelovend. In het
Hooggerechtshof in Washington D.C. zit een zwarte man, “stoned van
herinneringen en marihuana”, te wachten tot zijn zaak wordt behandeld. De
aantijgingen zijn niet gering. Me, zo heet de man, heeft de Amerikaanse
grondwet tweemaal overtreden. Hij bezit namelijk een slaaf – wat het Dertiende
Amendement verbiedt- én hij wil de rassensegregatie opnieuw invoeren – wat
indruist tegen het Veertiende Amendement. Roept de zwarte raadsheer tegen de
zwarte verdachte: “Nigger, ben je gek geworden?” Maar Me denkt: “Sinds wanneer
heeft een beetje slavernij en segregatie iemand kwaad gedaan, en zo ja, de
ballen.” </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Aan het eind van
deze veelbelovende ouverture krijgt de lezer het verdict van het Hof niet te
lezen. Ah! dacht ik, een raamvertelling, een vorm die hoge verwachtingen schept
en, als het vakkundig is gedaan, de lezer doet doorlezen. Jammer genoeg lost <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De verrader</i> die verwachting
niet in. Driehonderd pagina’s later, aan het slot, weet je nog steeds niet wat
het Hof nu heeft beslist. Wat weten we dan wel?</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Me, de ik-verteller,
woont op een boerderij in Dickens, een getto aan de zuidkant van Los Angeles. Hij
is enig kind en heeft een enorm vadercomplex. Zijn moeder is in geen velden of
wegen te bekennen. Alles draait om pa, een gerespecteerd psycholoog die
wetenschappelijke experimenten uitprobeert op zijn zoontje en in het dorp
bekendstaat als de Niggerfluisteraar:</span></div>
<blockquote class="tr_bq">
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> “Als ergens een nigger ‘helemaal de weg
kwijt was’ en uit een boom of van een hoog viaduct moest worden gepraat, dan
werd hij er altijd bij geroepen. (...)De stem van mijn vader kon razernij
omzetten in ontspanning en mensen in staat stellen hun angsten onbevangen onder
ogen te zien.” </span></div>
</blockquote>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">De vader van Me is ook voorzitter van “de Intellectuelen van de
Dum Dum Donut, de plaatselijke denktank” – de naam is meteen een goed voorbeeld
van de manier waarop Beatty’s tekst vaak komisch wil zijn, namelijk door
zogenaamd ‘hoge’ culturele begrippen of referenties (denktank, intellectuelen)
te vermengen met zogenaamd ‘lage’ elementen uit de populaire cultuur (Donut).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Twee rampen treffen
Me: zijn vader wordt door de politie doodgeschoten en vijf jaar later houdt Dickens,
het dorp in de stad waar hij is opgegroeid, op te bestaan. Dat is heel erg, ook
voor die andere inwoner van Dickens, Hominy Jenkins, een knettergekke en
stokoude acteur die in lang vervlogen tijden bijrolletjes speelde in <i>The Little
Rascals</i> (De Boefjes), een reeks komische korte films die in de jaren twintig
van de vorige eeuw erg populair was in Amerika. (Terzijde: in de gelijknamige,
op deze filmpjes gebaseerde langspeelfilm uit 1994 speelt Donald Trump een
bijrol.). Zolang Dickens nog bestond, kwamen fans van <i>The Little Rascals</i> de
oude acteur Jenkins er weleens opzoeken. Maar toen “Dickens verdween, verdween
ik mee. Ik krijg geen fanmail meer. Ik heb al tien jaar geen bezoek meer gehad,
want niemand weet me nog te vinden.”</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Het is deze gekke
oud-acteur die Me vraagt om hem in dienst te nemen als slaaf. “Soms moet je
gewoon accepteren wie je bent en je daarnaar gedragen. Ik ben een slaaf. Dat ben
ik nu eenmaal. Voor die rol ben ik geboren.” Node neemt Me Hominy in dienst: “Mijn
gezag over deze klinisch gedeprimeerde lijfeigene is me opgedrongen.”</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Me en Hominy vatten het
plan op om Dickens weer op de kaart te zetten. Dat doen ze vrij letterlijk. Ze
schilderen witte strepen op de grond die de contouren van hun opgeheven stadje
weer zichtbaar maken en bij de afslag op de snelweg plaatsen ze het bord terug:
</span><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 11.0pt; line-height: 115%;">VOLGENDE AFSLAG – DICKENS. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Problematischer is
het besluit van Me om scholen en openbare voorzieningen van Dickens opnieuw te
segregeren. “Apartheid heeft Zuid-Afrika verenigd, dus waarom zou het in
Dickens niet werken?” luidt Me’s ietwat bizarre argument. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Het zijn deze twee
misdaden –de herinvoering van slavernij en van segregatie- die de hoofdpersoon
tot een “sellout”, een verrader maken en hem uiteindelijk voor de Supreme Court
brengen.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Zoals ik het hier
samenvat lijkt <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Sellout</i> een
tamelijk eenvoudig, rechttoe rechtaan verhaal, maar dat is allerminst het
geval. Na de sterke Proloog begint de roman alle kanten uit te waaieren. De
lezer krijgt een hoop verhalen, herinneringen, flashbacks voorgeschoteld die
allemaal direct of indirect wel iets te maken hebben met het wedervaren van
ik-verteller en hoofdpersonage Me, maar het
lijkt allemaal zo richtingloos, zo kabbelend en keuvelend, dat je je afvraagt: waarom
dit en niet iets anders? Waar gaat dit heen? U hoort mij niet pleiten voor een
eenstemmige verteltrant of zogenaamd psychologisch realistische personages,
integendeel, maar dit boek is wel erg flodderig geweven, veel te weinig
doorgecomponeerd om althans mijn aandacht gaande te houden. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De verrader </i>verzandt in uitweidingen en
associaties die soms wel virtuoos zijn opgeschreven, maar die me allengs steeds
minder konden boeien.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ook de stijl én de
humor, uitgerekend de meest geroemde eigenschappen van dit boek, kwamen na een
tijdje zo geforceerd over dat ik er alleen nog moe van werd. De verbale krachtpatserij,
de boutadezucht, het o zo graag o zo grappig willen zijn – het is allemaal o zo
nadrukkelijk, zo gekunsteld, en soms gewoon onbegrijpelijk: “Hij was zo donker
als een onbetaalde elektriciteitsrekening.” Huh?</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">De Nederlandse
vertalers Gerda Baardman en Bart Gravendaal hebben ongetwijfeld hun stinkende
best gedaan om dit Californische hyperproza recht te doen, maar dit Nederlands danst
niet, brandt niet, bijt niet. Het blijft heel dicht bij de brontaal, die dan
weer heel dicht bij een heel specifieke, idiomatische spreektaal aanleunt – en
dat is voor een vertaler altijd hachelijk. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Zegt slaaf Hominy: “Well, you musta stuck yo’
hand up Godzilla’s asshole, cuz you gotta green thumb like a motherfucker.” Vertaling:
“Uw hand moet in Godzilla’s reet hebben gezeten, want u hebt <i style="mso-bidi-font-style: normal;">motherfucking</i> groene vingers.” Keurig
vertaald, maar wie zegt zoiets? Vertalen is hier vaak slechts <i style="mso-bidi-font-style: normal;">damage control</i>: “Get some pussy” (“zoek
wat te neuken”), “a shitload of white spray paint” (“een lading witte
spuitverf”), “the breaks were dominated by straight-edge Jesus freaks” (“de
branding werd gedomineerd door straight-edge-jezusfreaks”), “a fucking race
pervert” (“een fucking rasgeilneef”?), en soms zitten de vertalers er gewoon
naast: “class oppression garbage” is natuurlijk nooit
“klassenonderdrukkingsgeluk”, wat sowieso al een onwoord is. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Laat ik, om te
verduidelijken waarom deze roman misschien wel onvertaalbaar is, een alinea uit
het origineel vergelijken met de vertaling ervan. Dit komt uit een dialoog
tussen Me en ene King Cuz, tijdens een bijeenkomst van de leden van de
Intellectuelen van de Dum Dum Donut, lang na de dood van Me’s vader.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">“All right, Cuz. Why do you go to these meetings?
Shouldn’t you be out slanging and banging?”</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Oké, Cuz. Waarom kom je naar die bijeenkomsten?
Moet je niet achter de handel en de wijven aan?)</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">“It used to be I’d go to listen to your father.
Rest in peace, that nigger ran deep, for real.”</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Vroeger kwam ik altijd naar je vader luisteren. Hij
ruste in vrede, die nigger ging echt serieus diep.)</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">“But now I just go in case these Dum Dum niggers
get the notion to actually set foot in the hood, blowing the spot up and all. That
way I can at least give the homies some Paul Revere-like advance notice. One if
by Land Cruiser. Two if by C-class Mercedes. The bougies are coming! The bougies
are coming!”</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Maar nu ga ik alleen nog voor het geval dat die
Dum Dum-niggers gaan denken dat ze hier voet aan de grond kunnen krijgen, hun
bek niet kunnen houden en zo. Op die manier kan ik de homies op zijn minst van
tevoren op de hoogte stellen, zoals Paul Revere in de Amerikaanse Revolutie.
Eén als ze per Land Cruiser komen, twee als ze per Mercedes C-klasse komen. De
burgermannetjes komen! De burgermannetjes komen!)</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Alles wringt en
kraakt hier. “Slanging and banging” is muziek, “achter de handel en de wijven
aan” is niets. “That nigger ran deep” is idiomatisch, “die nigger ging echt
serieus diep” klinkt zo fout als wat. (Waarom trouwens “nigger” niet vertalen
door “neger”?) “Blowing the spot up and all” heeft niets te maken met “hun bek
niet kunnen houden” maar betekent waarschijnlijk gewoon de plek opblazen. En de
culturele verwijzing naar de Midnight Ride van Paul Revere gaat, vrees ik,
helemaal verloren, ondanks de toevoeging van de vertalers “in de Amerikaanse
revolutie”. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Paul Revere was een
zilversmid uit Boston die de burgermilitia in Lexington zou waarschuwen zodra
de in Boston gelegerde Britse troepen in beweging kwamen. Revere zou de
rebellen aan de overkant van de rivier laten weten welke route de Britten namen
door in een kerktorentje in Boston één dan wel twee lantaarns te ontsteken:
“One if by land, and two if by sea.” In Beatty’s parodie: “One if by Land
Cruiser. Two if by C-class Mercedes.” In de nacht van 18 april 1775 was het
zover, en galoppeerde Revere naar Lexington waar hij de zogeheten Minute Men
waarschuwde: “The British are coming!” In Beatty’s parodie: “The bougies are
coming!”</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">En zo zit de roman
vol min of meer geslaagde grapjes, knipoogjes en parodietjes die ook in de
beste vertaling niet zouden overleven omdat ze te cultuurspecifiek, te
contextafhankelijk zijn. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Beatty heeft een
ambitieuze roman willen schrijven over racisme in de VS vroeger en nu. Maar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Sellout</i> heeft geen sterke structuur
en drijft te veel op verbaal geschmier en flauwe humor. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De verrader </i>roept de vraag op of je dit soort boeken wel moet, wel kunt
vertalen. Misschien is het raadzamer een roman als <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Sellout</i> radicaal te laten herschrijven door een echte auteur,
iemand die de geest en wellicht ook de anekdotiek van de roman respecteert,
maar het boek stilistisch heruitvindt. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-align: right; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Paul Beatty, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De verrader. </i>Vertaald door Gerda
Baardman en Bart Gravendaal. Amsterdam: Prometheus, 2017. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<span style="font-family: "book antiqua"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%;">
<br /></div>
Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-43193906095382295602016-11-13T12:58:00.000+01:002016-11-13T15:10:31.273+01:00Trump is nog geen president<style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:"Cambria Math";
panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536870145 1107305727 0 0 415 0;}
@font-face
{font-family:Calibri;
panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:-536870145 1073786111 1 0 415 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:Calibri;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-family:Calibri;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-fareast-language:EN-US;}
@page WordSection1
{size:612.0pt 792.0pt;
margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;
mso-header-margin:35.4pt;
mso-footer-margin:35.4pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
</style>
-->
<br />
<h3 class="MsoNormal">
Volgens de recentste (13 november) gegevens heeft Hillary Clinton ruim <b>zeshonderdduizend stemmen méér</b> behaald dan Donald Trump. In een normale democratie heeft Clinton dan ook de verkiezingen
gewonnen. Niet in de VS.</h3>
<div class="MsoNormal">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://i2.cdn.cnn.com/cnnnext/dam/assets/161009220353-trump-clinton-2nd-debate-02-exlarge-169.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://i2.cdn.cnn.com/cnnnext/dam/assets/161009220353-trump-clinton-2nd-debate-02-exlarge-169.jpg" height="358" width="640" /></a></div>
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Omdat de Amerikaanse <i style="mso-bidi-font-style: normal;">founding
fathers</i> de politieke oordeelkundigheid van "het volk" niet
vertrouwden, bedachten ze het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Electoral
College</i>, een systeem dat als een noodrem kon fungeren <i style="mso-bidi-font-style: normal;">in case of an emergency</i>. Wat voor noodgeval? Wanneer het volk
dreigde iemand tot president te maken die voor dat ambt niet geschikt is. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
(Wie nog eens een rustig en helder artikel over het ontstaan en de functie van dit Electoral College wil lezen, verwijs ik graag naar <a href="http://www.snopes.com/2016/11/11/the-electoral-college-and-the-popular-vote/">http://www.snopes.com/2016/11/11/the-electoral-college-and-the-popular-vote/</a> <a href="http://www.snopes.com/2016/11/11/the-electoral-college-and-the-popular-vote/">The Electoral College and the Popular Vote : snopes.com.)</a>
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
De <b>tragiek van deze verkiezingsuitslag</b> is dat dit systeem
vandaag averechts werkt: het dreigt uitgerekend iemand ongeschikt tot president
te maken. Iemand voor wie Alexander Hamilton en de andere bedenkers van het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Electoral College</i> het Amerikaanse volk nu net
wilden behoeden.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://i2.cdn.cnn.com/cnnnext/dam/assets/160915091444-trump-dr-oz-exlarge-169.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://i2.cdn.cnn.com/cnnnext/dam/assets/160915091444-trump-dr-oz-exlarge-169.jpg" height="358" width="640" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Electoral College</i>
was nooit bedoeld om van <i style="mso-bidi-font-style: normal;">losers winners</i>
(en vice versa) te maken. Maar dat is wat nu gebeurt. Dit verklaart meteen ook
waarom er wel eens post-electorale rellen zouden kunnen uitbreken op een schaal
die we nooit eerder hebben gezien en die niemand wenselijk acht.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
In tegenstelling tot wat zo ongeveer iedereen in de media
uitkraamt, is Trump nog niet verkozen tot president. Dat gebeurt pas echt op 19
december in het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Electoral College</i>.
Daar ligt nog een laatste, volkomen grondwettelijke mogelijkheid om Trump het
presidentschap te ontzeggen. Als de Amerikanen nu geen gebruik maken van deze
legale noodremprocedure, dan kan het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Electoral
College</i> maar beter worden afgeschaft. Dan is de tijd gekomen om de
Amerikaanse kiezer in de toekomst simpelweg te vertrouwen. En de meerderheid van die kiezers heeft, ik kan
het niet vaak en hard genoeg herhalen, voor Clinton gekozen.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
(Deze tekst verscheen in een lichtjes andere versie op <a href="http://www.knack.be/nieuws/wereld/trump-is-nog-niet-verkozen-tot-president/article-column-775891.html">http://www.knack.be/nieuws/wereld/trump-is-nog-niet-verkozen-tot-president/article-column-775891.html</a>)</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-76118933618280577872014-09-28T16:18:00.000+02:002014-10-14T11:04:09.549+02:00CARAVANTIS<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4IhzVWNUv3VPlVmxaWIf1UVTjf3Sc7bfCq2OVy7fFM7dGLWvloBclht0I0n39twjWRYkP6ib5_aYdcksGGktW0TYEIdjeJBLOnSlquvnU974ig_kp1Y_J6BLz9OCVIXqUS2SH-b2h67Y/s1600/cover-aug2014.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4IhzVWNUv3VPlVmxaWIf1UVTjf3Sc7bfCq2OVy7fFM7dGLWvloBclht0I0n39twjWRYkP6ib5_aYdcksGGktW0TYEIdjeJBLOnSlquvnU974ig_kp1Y_J6BLz9OCVIXqUS2SH-b2h67Y/s1600/cover-aug2014.jpeg" height="320" width="220" /></a></div>
<br />
<style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:Calibri;
panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:3 0 0 0 1 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoFooter, li.MsoFooter, div.MsoFooter
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-link:"Voettekst Teken";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
tab-stops:center 8.0cm right 16.0cm;
font-size:12.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-language:EN-US;}
span.VoettekstTeken
{mso-style-name:"Voettekst Teken";
mso-style-noshow:yes;
mso-style-locked:yes;
mso-style-link:Voettekst;
font-family:"Times New Roman";
mso-ascii-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-hansi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";}
@page Section1
{size:595.3pt 841.9pt;
margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;
mso-header-margin:35.4pt;
mso-footer-margin:35.4pt;
mso-paper-source:0;}
div.Section1
{page:Section1;}
-->
</style>
<br />
<h2 class="MsoNormal">
<span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Cyrille Offermans</span> over <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Caravantis</span></i></h2>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<h4 class="MsoNormal">
(Dit is een bekorte weergave van de rede die de Nederlandse
essayist <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Cyrille Offermans</b> uitsprak
bij de presentatie van <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis</i> in
Antwerpen, op 27 september 2014.)</h4>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Misschien is het goed als ik bij wijze van inleiding vertel
dat Frank en ik geen vreemden voor elkaar zijn, sterker, we kennen elkaar al
heel lang. Frank was begin deze eeuw een jaar of vijf, denk ik, hoofdredacteur
van De Standaard der Letteren, en in die tijd heeft hij mij regelmatig om
medewerking gevraagd, wat ik natuurlijk graag deed. Frank hield daarmee op – en
dat zegt iets over zijn principiële houding – toen er een nieuwe hoofdredacteur
werd aangesteld, die met allerlei populariserende
maatregelen kwam; logischerwijs betekende dat ook het einde van mijn
medewerking aan die krant. Er was, zult u begrijpen, hoe dan ook sprake van op
zijn minst enige literaire verwantschap tussen Frank en mij, al was, of is,
Frank ook bijna een generatie jonger dan ik.</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ik
vertel dit om duidelijk te maken dat ik bij de aankondiging van zijn roman <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis</i> wel al een vaag idee had van
wat ik kon verwachten: het zou beslist geen alledaagse roman zijn, geen boek
dat ons een aangename herkenningsmelodie zou voorspelen. Het zou eerder een
verontrustend boek zijn, een boek dat ons een spiegel zou voorhouden waarin we
een weinig flatteus beeld van onszelf te zien zouden krijgen. En dat leek ik
ditmaal wel heel persoonlijk en concreet te moeten opvatten: bij het doornemen
van de inhoudsopgave stuitte ik op iemand met mijn voornaam, een zekere
Cyrille. Daar schrok ik even van. Cyrille is, althans in Nederland, en gespeld
met –lle, een hoogst ongebruikelijke naam – zou Frank via deze roman nog een
appeltje met mij hebben willen schillen? Het zou kunnen, we hadden elkaar de
laatste jaren nooit meer gezien, misschien waren we flink uit elkaar gegroeid,
wie weet hoe hij in die tijd over mij was gaan denken.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Cyrille Claes blijkt met voorsprong de saaiste,
middelmatigste, vervelendste man van het westelijk halfrond te zijn. Hij is
gespeend van elke verbeeldingskracht, hij zingt met al zijn handelingen en
uitspraken uitsluitend de lof van het bestaande en van de rimpelloze
aanpassing. De man heeft een afkeer van het toeval, verrassingen zijn
uitgesloten, bij alles wat hij doet kun je de klok gelijk zetten. Cyrille Claes
vindt niets zo erg als onverwacht bezoek. En zijn vrouw, Suzanne, is zijn
perfecte partner. Op dat punt gekomen begon ik te vermoeden dat ik spoken zag,
zo’n harteloos en reactionair beeld kon Frank toch moeilijk van me hebben. En
bovendien: waarom zou hij me anders hebben gevraagd hier, bij de presentatie
van zijn roman, iets te zeggen?</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis </i>is een
betrekkelijk complex maar zeker geen hermetisch boek, het is integendeel, zeer
toegankelijk. De roman vraagt aandachtige lezers, liefst lezers die niet
onmiddellijk denken dat zij model hebben gestaan voor bepaalde personages. Het
kan zijn dat u zich aanvankelijk enigszins gedesoriënteerd voelt, maar dat
hoeft niet tot paniek te leiden. Er lopen in het boek diverse, discontinue
verhaallijnen die soms op afstand, op flinke afstand worden voortgezet en
elkaar kruisen. Het is onmogelijk en ongewenst die hier allemaal te volgen,
maar via Suzanne, de echtgenote van Cyrille Claes, duiken we in het hart van de
roman.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Suzanne
heeft een baan bij het Iasco, een soort studie- en onderzoeksinstelling in de
republiek Caravantis, ergens in Europa. Via die instelling haalt zij het toeval
in huis in de persoon van een Amerikaanse journalist die door zijn baas wordt
uitgezonden om voor de <i>Wyoming Times</i> poolshoogte te gaan nemen in de republiek
Caravantis, waar iets onverklaarbaars en sensationeels moet zijn gebeurd.
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;"></span>Wyoming, het
thuisland van de journalist, is voor de lezer van Frank Albers geen onbekende.
In <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Beatland </i><span style="mso-bidi-font-style: normal;">(2007),</span> zijn reisboek in het
spoor van Jack Kerouacs <i style="mso-bidi-font-style: normal;">On the Road</i>, lezen we onder meer dat die staat zes maal zo groot is als Nederland
maar met niet meer dan een half miljoen inwoners uiterst dun bevolkt. Uit dat
boek weten we ook dat het de saaiste staat van de VS is, de ideale biotoop voor
Cyrille Claes zou je zo zeggen, met dit verschil dat de bewoners van Wyoming
hun verveling bestrijden met een extreme alcoholconsumptie. In het betreffende
hoofdstuk last de auteur een passage in over Europa, die de kiemcel van <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis </i>lijkt. </div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
Europeanen, heet het hier, zijn mensen zonder dromen, of liever: ‘ze
zijn bedrogen en getraumatiseerd door hun eigen twintigste-eeuwse
maatschappijdromen,’ bijgevolg zijn ze niet meer te vinden voor een nieuw
utopisch project. Toch is zo’n nieuw utopisch project precies waar de roman <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis</i> over gaat. Dat project komt
niet uit de lucht vallen, het is geen wild en volstrekt onwaarschijnlijk
bedenksel van de auteur, het ligt eerder in het verlengde van reële, maar al te
bekende, om niet te zeggen verontrustende ontwikkelingen. Niettemin verwijdert
het boek zich ver van de gebruikelijke realistische roman.</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Er
gebeuren vanaf de allereerste zin dingen die normaliter niet kunnen – een baby
die al meteen na de geboorte blijkt te kunnen spreken, een jongen (in de
republiek Caravantis) van twaalf meter lang – maar die dingen, zo blijkt later,
zijn een uitvergroting, meestal satirisch getoonzet, van wetenschappelijke
ontwikkelingen en van bedenkelijke maatschappelijke en politieke tendensen die
ons, zoals gezegd, wel degelijk bekend voorkomen. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bij
gebrek aan soortgelijke boeken in de Nederlandse literatuur is het moeilijk
deze roman te typeren; het meest heeft ie weg van een dystopie, zoals u weet
het tegenovergestelde van een utopie, een boek in de lijn dus van Orwell’s <i style="mso-bidi-font-style: normal;">1984. </i>Maar de republiek Caravantis is,
zoals alle Europese dictaturen van de twintigste eeuw, begonnen als utopie. Het
boek bevat een lange toespraak van de directeur van Iasco, het zojuist genoemde
onderzoeksinstituut, waarin de utopische principes van Caravantis worden
gemotiveerd in het perspectief van eerdere, bekendere utopieën. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<h4 class="MsoNormal" style="text-align: center;">
Europa </h4>
<div class="MsoNormal">
Europa, stelt die directeur, is ‘een intellectueel
leeggebloed continent’, ‘een uitgeputte beschaving die op het punt staat te
bezwijken aan dezelfde kwalen die in het verleden al menige beschaving hebben
uitgemergeld: lethargie, zelfoverschatting, een dodelijk gebrek aan moed, energie
en ideeën. Europa is stokoud,’ verzucht hij, ‘een bloedarmoedig ventje dat zich
nog slechts warmt aan de tanende gloed van een roemrijk verleden.’ Maar Europa
heeft ook leergeld betaald: het kent na Auschwitz en de Goelag de prijs voor
overspannen dromen. Derhalve kon Caravantis, als het zich wilde onderscheiden
‘van andere staten op dit versufte continent’, ‘geen revolutionaire idealen,’
‘geen ambitieuze politieke droombeelden’ meer koesteren. En dan komt de
langverwachte aap uit de mouw: Caravantis heeft ervoor gekozen ‘om de wereld te
aanvaarden zoals de wereld is.’ En dat alles onder het motto: ‘Gelukkig is de
mens zonder verbeelding.’ Hij zegt het er niet bij, maar voor de lezer is het
duidelijk: Cyrille Claes is de modelburger van Caravantis.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis</i> is, in
weerwil van de nagestreefde utopie van de eenvormigheid in zijn fictieve
modelstaat, een prachtig toonbeeld van het tegendeel, van veelvormigheid, ook
stilistisch; de verhalen tuimelen over en door elkaar zonder dat het een
onbegrijpelijke warboel wordt. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caravantis</i>
is geen experiment in de schemergebieden van een uitgeholde syntaxis, geen
excursie in de puinhopen van de afgeschreven roman. Eerder is het een impliciet
pleidooi voor een geëngageerd en vormbewust intellectualisme. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Misschien klinkt het in mijn uiteenzetting af en toe wat
zwaar op de hand, maar de lezer zal snel ontdekken dat het bovenal een
bijzonder geestig en vindingrijk boek is, al is het niet uitgesloten dat hij in
de soms deerniswekkende, soms ook vooral verachtelijke mensensoorten die het
boek bevolken af en toe een uitvergroot beeld van zichzelf meent tegen te
komen,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>zoals ik me uiteindelijk
toch niet helemaal aan de indruk kan onttrekken dat er in die Cyrille Claes
misschien toch meer van mijzelf zit dan me lief is.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ik wens u straks veel leesgenot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: x-small;"> (cover Caravantis: Koen Van den Broek, Gio Ponti, 2013, Courtesy Figge von Rosen Galerie)</span></div>
<style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:Calibri;
panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;
mso-font-charset:0;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:3 0 0 0 1 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoFooter, li.MsoFooter, div.MsoFooter
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-link:"Voettekst Teken";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
tab-stops:center 8.0cm right 16.0cm;
font-size:12.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-language:EN-US;}
span.VoettekstTeken
{mso-style-name:"Voettekst Teken";
mso-style-noshow:yes;
mso-style-locked:yes;
mso-style-link:Voettekst;
font-family:"Times New Roman";
mso-ascii-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-hansi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";}
@page Section1
{size:595.3pt 841.9pt;
margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;
mso-header-margin:35.4pt;
mso-footer-margin:35.4pt;
mso-paper-source:0;}
div.Section1
{page:Section1;}
-->
</style>
Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-49686636386723289842013-04-04T20:12:00.000+02:002013-04-05T09:17:16.475+02:00Wat als... Shakespeare nu eens geen nieuws was?William Shakespeare kreeg de afgelopen week veel aandacht in de pers. Reden: een nieuwe studie van vorsers in Wales zou hebben aangetoond dat Shakespeare behalve een geniaal schrijver ook “een gehaaid zakenman” was. De nieuwswaarde van deze nog niet eens verschenen studie lijkt uiterst gering. Alle tot nu toe vermelde feiten zijn al jaren bekend. Waarom haalde het verhaal dan toch de media? Bedenkingen bij een sterk staaltje van <i>estafettejournalistiek</i>: perslui die niets checken en elkaar klakkeloos afschrijven.
<br /><br />
***
<br /><br />
Het begon in het paasweekend. Jayne Archer, een jonge onderzoekster aan de Aberystwyth-universiteit (Wales), onthulde in de Britse krant <i>The Sunday Times</i> de grote lijnen van een Shakespearelezing die ze volgende maand op een literair festival in Wales zal houden. In die lezing betoogt ze volgens de krant dat Shakespeare behalve een geniaal schrijver ook een gehaaid zakenman was. Hij zou ten tijde van hongersnood voedsel hebben gehamsterd dat hij tegen woekerprijzen verkocht. Hij zou meermaals in aanraking met het gerecht zijn gekomen wegens belastingontduiking. Hij zou zijn fortuin dus deels op illegale wijze hebben verkregen. En deze ‘ontdekkingen’ zouden ook een nieuw licht werpen op sommige van Shakespeares stukken.<br /><br />
De Britse zondagskrant vond de bevindingen van Archer en haar team zo opzienbarend dat ze er een redactioneel commentaarstuk aan wijdde (“Much Ado About Dodging”). Daaruit bleek dat ook sommige Britse journalisten pijnlijk weinig afweten van hun eigen grootste schrijver. Het is immers al lang bekend dat Shakespeare er onfrisse handelspraktijken op nahield, kleine schuldenaars dagvaardde en de fiscus tilde. Zowat iedere recente editie van Shakespeares Verzameld Werk maakt er melding van. “We weten een heleboel over the less exciting aspects of his life,” zuchtten de tekstbezorgers van <i>The Oxford Shakespeare</i> al in 1986, “zoals zijn handelszaken en zijn belastingsschulden.” Waarna de geleerden niet minder dan tien juridische, financiële en fiscale conflicten opsomden waar Shakespeare bij betrokken was, nu eens als beschuldigde en dan weer als schuldeiser. Ook in de vele populariserende biografieën die de laatste jaren zijn verschenen worden de duistere kantjes van Shakespeares bestaan niet ontweken. Patrick Honan, Stephen Greenblatt, Peter Ackroyd, Bill Bryson,… allemaal hebben ze erop gewezen, soms zelfs gehamerd, dat Shakespeare ook een zakenman was, een belastingontduiker, een kredietverschaffer, een wanbetaler en een woekeraar (net als zijn vader trouwens, een notoir sjacheraar in Stratford-upon-Avon). En de Canadese onderzoeker Leslie Hotson schreef al in 1931 (!) dat Shakespeare betrokken was bij gangsterpraktijken in de Londense onderwereld, een verhaal dat twee jaar geleden in het blad van The Smithsonian Institute nog eens is naverteld. (http://blogs.smithsonianmag.com/history/2011/11/william-shakespeare-gangster/).<br /><br />
Kortom, niets van wat de onderzoekers uit Wales volgens de <i>Sunday Times</i> zouden hebben ontdekt is werkelijk nieuw te noemen. En of hun visie de bestaande interpretaties van stukken als <i>King Lear</i> en <i>Coriolanus</i> nu zo wezenlijk zal beïnvloeden, is nog maar de vraag.<br /><br />
Maar kijk: nog diezelfde paaszondag namen diverse Britse media het bericht over. Vervolgens verspreidde het persbureau Associated Press het niet-nieuws wereldwijd onder de titel “Study shows Shakerspeare as ruthless businessman” en ja hoor, luttele uren later stond er op de vrt-nieuwssite te lezen: “William Shakespeare was een meedogenloze zakenman.” Waarna het verhaal ook buitengewoon prominent in <i>De Standaard</i> en op de site van <i>Knack</i> terechtkwam, net als op inmiddels ontelbare nieuwssites elders in de wereld. Kennelijk vond geen enkele journalist het nodig om een en ander te checken, een specialist te contacteren of zelf iets na te pluizen. <br /><br />
Beduusd en geërgerd door zoveel enthousiaste estafettejournalistiek –een medium lanceert een bericht en andere media nemen het klakkeloos over- heb ik het bericht dan getoetst bij de bron. Ik stuurde een mailtje naar Jayne Archer met de vraag of ik haar paper mocht lezen. “De massale persaandacht die uw gesprek met de <i>Sunday Times</i> heeft ontketend doet me vermoeden dat u harde, opzienbarende nieuwe feiten heeft ontdekt ter ondersteuning van de overigens niet geheel nieuwe stelling dat Shakespeare een gehaaid zakenman was.” <br /><br />
Nog diezelfde dag (woensdag 3 april) schreef de onderzoekster mij terug dat ze geen enkel nieuw feit heeft ontdekt. “The study simply explores the theoretical implications of reading the plays in light of the extant evidence of Shakespeare's business practices (those relating to food production and supply in particular).” (De paper stuurde ze me niet.)<br /><br />
“In het licht van bestaand bewijsmateriaal!” De onderzoekster bevestigde dus zélf dat haar studie, in weerwil van wat zovele media de afgelopen week hebben geschreven of gesuggereerd, geen nieuwe historische inzichten bevat. Een simpel mailtje naar Wales volstond om dat te achterhalen.
<br /><br />
<i>(Deze tekst werd na overleg met De Standaard op donderdag 4 april exclusief voor De Standaard geschreven en vervolgens door De Standaard geweigerd.)</i>
Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-27338082360733487892012-04-30T12:21:00.000+02:002012-04-30T12:21:00.541+02:00Hoezo ongewenste intimiteiten?Zolang deze beeldtaal in de media niet wordt VERBODEN, heeft alle verontwaardiging over mannen met losse handjes iets naïefs. Alle moedige outings, alle terechte en begrijpelijke woede over de Pollekes en de Jos Gysens van deze wereld: <i>Kurieren am Symptom</i>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwQFBngqLRclaCg0laiIi5MvCUVUZZsLuszOubVE9RdVS8tySUTyh8W0uiIg1JEK9mHJlWm4GqfghSeatQ1lMGsL0_ccmzG-8zIV8e97RTAozCieCqZn_q-tjDzu3eVd7V4O90J5vhmdw/s1600/strangled.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="320" width="250" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwQFBngqLRclaCg0laiIi5MvCUVUZZsLuszOubVE9RdVS8tySUTyh8W0uiIg1JEK9mHJlWm4GqfghSeatQ1lMGsL0_ccmzG-8zIV8e97RTAozCieCqZn_q-tjDzu3eVd7V4O90J5vhmdw/s320/strangled.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNViE_rZWW3dYAx01Fp1Txub1QdQDjp1l8fXbWVYxjzC5qYWnrMUphVUnItnrq_ID0yGab9QDnDO3QZER5M5orFtwJEnhk24Nv4v00qIH87ncTZLwWR5vY8ayFobA-ZQ-OHCRR5wp8Z-w/s1600/022607_sexist_clip_image002.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="296" width="369" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNViE_rZWW3dYAx01Fp1Txub1QdQDjp1l8fXbWVYxjzC5qYWnrMUphVUnItnrq_ID0yGab9QDnDO3QZER5M5orFtwJEnhk24Nv4v00qIH87ncTZLwWR5vY8ayFobA-ZQ-OHCRR5wp8Z-w/s400/022607_sexist_clip_image002.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiR_YuBeejOpYftg8sqWWNHqIxRoIZX3Bv9N1xdOjO7eAe1XKwhZ595hVM-XpszB4VzNOWMW_K30CtHJFdKbsp2VjoJAf-3q8chxqzXqF8y1I8xIZqPPcduDMynj70gA7otkfDuerubsUw/s1600/images-2.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="225" width="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiR_YuBeejOpYftg8sqWWNHqIxRoIZX3Bv9N1xdOjO7eAe1XKwhZ595hVM-XpszB4VzNOWMW_K30CtHJFdKbsp2VjoJAf-3q8chxqzXqF8y1I8xIZqPPcduDMynj70gA7otkfDuerubsUw/s320/images-2.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7OWPGEX8IG0T8v_546u8N8zGe54sgc6Wo4s8amVVi-XthuMSwUZB6buePCmxQUP0aVA57hbRbH-JH34zFvk8GfUm4NdqWqrtHODW0uYcQuIAjyCIAB-X9al7ia6P5mHartahFXlamNlY/s1600/images-1.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="176" width="287" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7OWPGEX8IG0T8v_546u8N8zGe54sgc6Wo4s8amVVi-XthuMSwUZB6buePCmxQUP0aVA57hbRbH-JH34zFvk8GfUm4NdqWqrtHODW0uYcQuIAjyCIAB-X9al7ia6P5mHartahFXlamNlY/s320/images-1.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsPCN3sCbKbHDbQ4pVedFsNbQSQErDSlPH-OrlPJj3q7mdpAR9niR8vO2DBXoUYIKNqfzXKyuFQtj7vHZGjoRphBikT0UeZ10zFYBgQBTVA1rQRyE5pDtTIi31qcuJ4lQHL_Ht1OM9xyM/s1600/images-3.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="246" width="205" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsPCN3sCbKbHDbQ4pVedFsNbQSQErDSlPH-OrlPJj3q7mdpAR9niR8vO2DBXoUYIKNqfzXKyuFQtj7vHZGjoRphBikT0UeZ10zFYBgQBTVA1rQRyE5pDtTIi31qcuJ4lQHL_Ht1OM9xyM/s320/images-3.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsY1OnfGGlBcAcWveFhAOgtofbMQnVkV8kggdClSn8FipNSh1e_dbYGd_9z_2xxu_17S9qxrjwzVh42BQ69G0KxHdwO63MYFKLKtOYGahSnYYWEWZfaTZz91XXT9VgNRbFbeedWNs4s-8/s1600/images.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="260" width="194" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsY1OnfGGlBcAcWveFhAOgtofbMQnVkV8kggdClSn8FipNSh1e_dbYGd_9z_2xxu_17S9qxrjwzVh42BQ69G0KxHdwO63MYFKLKtOYGahSnYYWEWZfaTZz91XXT9VgNRbFbeedWNs4s-8/s320/images.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJUipXy-2anV_ii6AJqV1NgGxLtPBuFqaGP83kDoxblSvV9zSnHYGQ8-NAbip8Vz-ls8xqBrPne2dK17QIWUcvk9eAAFY_lMHb7SkhP6fEKxeUdbaGLjVM4KCjrq07WWDyDD1cw1gqeTU/s1600/images-4.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="169" width="298" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJUipXy-2anV_ii6AJqV1NgGxLtPBuFqaGP83kDoxblSvV9zSnHYGQ8-NAbip8Vz-ls8xqBrPne2dK17QIWUcvk9eAAFY_lMHb7SkhP6fEKxeUdbaGLjVM4KCjrq07WWDyDD1cw1gqeTU/s320/images-4.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIHPe0wz8p0BzmLiYl3VAvx33JswD28auOr66TdD3p1n3hNMoACs5JXYFdMo8UYnhBYAEYd7GozGuSjJlnpvBWVeoUNoFyFeeB9Y1oTd6tpheaj7T1uRvD-HyYJc6-yeArWhNbH_y90pU/s1600/images-5.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="208" width="160" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIHPe0wz8p0BzmLiYl3VAvx33JswD28auOr66TdD3p1n3hNMoACs5JXYFdMo8UYnhBYAEYd7GozGuSjJlnpvBWVeoUNoFyFeeB9Y1oTd6tpheaj7T1uRvD-HyYJc6-yeArWhNbH_y90pU/s320/images-5.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVaN0sFfPFHarf_nReEZGqVS-aFTnmR4yBjtzyhUPwsb9LhZDO3Fxh7Mhz570p01PqPfSU__CjzdrJR76GQbBH2OaSMKT-6wAEm_iA1CO4XbE0JMFLNGPjSz-1GQfEBbHQ0vOk5u_z2eI/s1600/images-6.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="191" width="263" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVaN0sFfPFHarf_nReEZGqVS-aFTnmR4yBjtzyhUPwsb9LhZDO3Fxh7Mhz570p01PqPfSU__CjzdrJR76GQbBH2OaSMKT-6wAEm_iA1CO4XbE0JMFLNGPjSz-1GQfEBbHQ0vOk5u_z2eI/s320/images-6.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLdGd_qGtaidU_K7WUXZ-y5Bnkv0geIoUk1dhsG-X3HcgRI9RFG8j10ZinPGnt03Ck_IlRejO9pSgK73IPAU0qCo04T06nSjwlyUJkyWkq8N4LJzKO-uwXa4Tpm7cN_Af6GSFUBNajR9k/s1600/images-7.jpg" imageanchor="1" style=""><img border="0" height="194" width="259" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLdGd_qGtaidU_K7WUXZ-y5Bnkv0geIoUk1dhsG-X3HcgRI9RFG8j10ZinPGnt03Ck_IlRejO9pSgK73IPAU0qCo04T06nSjwlyUJkyWkq8N4LJzKO-uwXa4Tpm7cN_Af6GSFUBNajR9k/s320/images-7.jpg" /></a></div>Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-84389793704216171742011-10-03T14:08:00.001+02:002011-10-03T14:08:49.612+02:00Over Amerikahttp://internetradio.vrt.be/radiospeler/v2_prod/qt.html?qsbrand=11&qsODfile=/media/audio/13082011frankalbersFrank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-80972317237771972062010-12-01T17:08:00.004+01:002010-12-01T19:22:35.304+01:00Het Nieuw Wereldtijdschrift is tien jaar dood<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLFoeQ3e3fWCjDgjjRiWujIlMcsk5zvuRDpnM-JG5jjZjjwzj2SdaoLvT-fWLTWprZkQtpiSYRJDgXTkZipJA2FQBYVI777zjU4uXbpNR9eeAn34uius8Diuxhk8udYYwq18LzwnhTthk/s1600/laatste+nr%252C+dec+2000.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 231px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLFoeQ3e3fWCjDgjjRiWujIlMcsk5zvuRDpnM-JG5jjZjjwzj2SdaoLvT-fWLTWprZkQtpiSYRJDgXTkZipJA2FQBYVI777zjU4uXbpNR9eeAn34uius8Diuxhk8udYYwq18LzwnhTthk/s320/laatste+nr%252C+dec+2000.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5545779028221108898" /></a><br /><br /><br /><br /><span style="font-weight:bold;">1 december 2010: tien jaar geleden verscheen het laatste nummer van het <span style="font-style:italic;">Nieuw Wereldtijdschrift</span>. Zou zo’n tijdschrift vandaag in Vlaanderen nog denkbaar, leefbaar en nuttig zijn?<span style="font-style:italic;"></span></span><br /><br /><br /><br /><br />Het <span style="font-style:italic;">Nieuw Wereldtijdschrift</span> was geen gewoon literair blaadje. Herman de Coninck wilde een tijdschrift maken waarin “literatuur inzake zinvolheid moet concurreren met edeljournalistiek”, zoals hij het zelf ooit formuleerde. Hij wilde de literatuur uit haar ivoren toren halen, de ramen openzetten, weg met de gezapigheid en de navelstaarderigheid die literaire clubjes en blaadjes al te vaak kenmerken. Hij wilde de literatuur uitdagen “om zinniger en eigengereider over de wereld te schrijven – in plaats van over <span style="font-style:italic;">‘Ik en mijn navel’</span>.”<br /><br />Geïnspireerd door buitenlandse voorbeelden als Avenue, Vanity Fair en ja, Playboy (de interviews natuurlijk), maakte De Coninck van het NWT een literair blad met een journalistieke drive en een journalistiek blad met literaire allures. Naast gedichten en verhalen en recensies las je er essays en reportages over de meest uiteenlopende onderwerpen in de meest diverse stijlen. Zo kon je in eenzelfde nummer stukken lezen over Jacques Brel, de Talking Heads, Anton van Wilderode, het brein van Ronald Reagan – naast gedichten van Charles Ducal en een kortverhaal van Willem van Toorn. Van zijn goede vriend Jan Wauters publiceerde De Coninck geregeld stukken over sport. <a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg15SvCNn6GorlWIsYLpVqlkfzdNTyOEFrySQVsUs03PtLG-Gp9GBwAXNx_MdlvslVPEFsjUBxqkfEmvcUSTnx1Pp1I6pap_m69M7H677t9w08BlxnjMLP7-sREJqXRz8jt9HE13ZTCNSU/s1600/eerste+NWT+april+1984.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 295px; height: 400px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg15SvCNn6GorlWIsYLpVqlkfzdNTyOEFrySQVsUs03PtLG-Gp9GBwAXNx_MdlvslVPEFsjUBxqkfEmvcUSTnx1Pp1I6pap_m69M7H677t9w08BlxnjMLP7-sREJqXRz8jt9HE13ZTCNSU/s400/eerste+NWT+april+1984.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5545777459981827954" /></a>Op de cover stonden vaak foto’s van schrijvers maar ook van The Rolling Stones, de Eiffeltoren, een getekende blote kont, een spotprent en zelfs eens een afgrijslijke afbeelding van een slappe lul. De maker van het NWT was een veelzijdig en nieuwsgierig man, en dat zag je aan zijn blad. <br /><br />Er moest “veel wereld” in het NWT, vond De Coninck. Die betrokkenheid van de literatuur bij wat er in de wereld omgaat, was voor hem essentieel. Meer dan een of andere poëtica was dat de bestaansreden van zijn blad. Van die lijn is hij ook nooit afgeweken. Op 20 mei 1997 schreef hij aan zijn redactieleden: “Wat doen we met de inspiratie van ons blad? De wereld gaat naar de verdommenis. Vroeger had het kapitalisme nog een vijand, sinds de val van de muur wordt het niks meer in de weg gelegd. De maatschappij waar wij in ’68 tegen protesteerden, was een stuk beter dan de huidige. Vandaag protesteert niemand nog. Moeten wij daar niet eens een nummer aan wijden? (…) We moeten onze uiterste best blijven doen om de literatuur erbij te blijven betrekken, bij deze onbegrijpelijke wereld: laat dat maar de doelstelling van het NWT wezen.” Twee dagen later viel hij dood neer op een stoep in Lissabon. <br /><br /><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFA38qAU8TGiaI0iZ55Jcfcabsd-kNG2_rSF03dU4QTmnOOjgijLfGsFqlvfb1TcQMVoUhZqE_gdvrOHSDuKgGd7rg0-lKnVI_y6IJX6DiJeKw4ItAzAx7NsYM2ARyoh9uBxdzH4TozE4/s1600/hommagenummer+HdC%252C+1997.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 237px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFA38qAU8TGiaI0iZ55Jcfcabsd-kNG2_rSF03dU4QTmnOOjgijLfGsFqlvfb1TcQMVoUhZqE_gdvrOHSDuKgGd7rg0-lKnVI_y6IJX6DiJeKw4ItAzAx7NsYM2ARyoh9uBxdzH4TozE4/s320/hommagenummer+HdC%252C+1997.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5545779728484130866" /></a>In die dertien jaar heeft De Coninck met zijn NWT in Vlaanderen een kleine revolutie teweeggebracht. “De uitstraling van het blad heeft mede het publieke imago van de literatuur grondig veranderd: ondogmatisch, eclectisch, niet vies van mode en actualiteit, wars van inteelt en tobberigheid, intelligent zonder intellectualistisch te zijn. Het heeft de literatuur uit haar getto gehaald,” schreef Hugo Brems in het aan De Coninck gewijde dubbelnummer van het NWT dat na diens dood verscheen.Brems zag in De Conincks tijdschrift een utopisch project: “een programma waarin de literatuur intens op de werkelijkheid betrokken is (…) en waarin niet zo gauw plaats is voor de allerindividueelste expressie van de allerindividueeelste emotie of voor hermetische experimenten aan de grens van de taal.”<br /><br /><br /><br />Na de dood van Herman de Coninck besloten de literaire uitgeverij Atlas en de krant <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> om het blad samen weer uit te geven. Het NWT zou voortaan maandelijks verschijnen, zoals de bezieler het altijd had gewild, en kreeg een nieuwe, tweekoppige hoofdredactie: Bernard Dewulf en ik mochten Herman de Coninck spelen. In mei 1998 kwam het NWT opnieuw op de markt, het eerste nummer zat gratis bij een weekendeditie van <span style="font-style:italic;">De Morgen</span>, wat het blad een spectaculaire doorstart gaf. Het commerciële streefdoel was een verkochte oplage van tienduizend exemplaren. Die hebben we nooit gehaald. Het blad bleef hangen op vijfduizend, wat nog altijd een veelvoud was van alle andere literaire bladen bij elkaar, maar onvoldoende om niet verlieslatend te zijn. Atlas stapte er al snel uit, waarna <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> het blad bleef uitgeven tot eind 2000. Toen verdween het tijdschrift voorgoed van de markt. <br /><br /><br />Nu, tien jaar later, kom ik nog altijd mensen tegen die de afwezigheid van het NWT betreuren, die vinden dat een soortgelijk blad opnieuw zou moeten verschijnen. Is dat verlangen meer dan nostalgie? Heeft de dood van het NWT echt een leemte in de Vlaamse journalistiek nagelaten? <br /><br />Ja en nee. De grootste evolutie in het media-landschap tijdens de afgelopen tien jaar is natuurlijk de explosie van het internet. Daar vind je veel steengoede journalistiek en literaire essayistiek, over alle onderwerpen en in alle talen. De generatie internetlezers die inmiddels is ontstaan heeft wellicht niet meer zo’n behoefte aan een beetje een chic, intelligent cultureel maandblad op papier. Maar voor wie die behoefte nog wel heeft, lijkt er in de Vlaamse cultuurjournalistiek inderdaad toch wel iets te ontbreken. <a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpx7-MyDYuBYD1VaUyMwZFN9gi_Vb3EX_l2fEjefOn-JYXutvdptR08rmH6S-7pfA7Q6tKRU4nPlHZj9f9BnfAce3JktTFiSf1nZVcEf7IYwNj7I690qm2Z6ry7iBou9fmGzjMLIKRMxs/s1600/cover+september+1998.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 234px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpx7-MyDYuBYD1VaUyMwZFN9gi_Vb3EX_l2fEjefOn-JYXutvdptR08rmH6S-7pfA7Q6tKRU4nPlHZj9f9BnfAce3JktTFiSf1nZVcEf7IYwNj7I690qm2Z6ry7iBou9fmGzjMLIKRMxs/s320/cover+september+1998.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5545780481312172002" /></a>Bladerend door oude NWT’s kom ik stukken tegen waarvan ik me afvraag: waar in de Vlaamse pers vandaag zou je dit nog kunnen lezen? Dat geldt in de eerste plaats voor het langere literaire essay, het genre dat het NWT jarenlang heeft gekoesterd en verwend. Een losse greep: Bruno Bettelheim over “getto-denken.” (11 blz.) Rudy Laermans over de kitsch van popmuziek. (6 blz.) Jane Smiley over “huwelijk, seks en kapitalisme.” (12 blz.) Piet Meeuse over de brieven van Marcel Duchamp. (9 blz.) En Vargas Llosa over zijn deelname aan de Peruaanse presidentsverkiezingen: twintig bladzijden! Nee, voor zulke stukken is in de Vlaamse cultuurpers al lang geen plaats meer. Er is geen enkel blad op de Vlaamse markt dat systematisch toegankelijke, kwaliteitsvolle en gevarieerde literaire essayistiek brengt zoals het NWT dat al die jaren heeft gedaan. <br /><br />De ironie wil dat de laatste uitgever van het NWT – <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> – in zekere zin ook de grootste concurrent van het blad was. In de jaren negentig woedde er tussen de zelfverklaarde kwaliteitskranten <span style="font-style:italic;">De Standaard</span> en <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> namelijk een heftige concurrentie op het vlak van cultuurjournalistiek. Beide kranten brachten niet alleen meer dan behoorlijke boekensupplementen, ze investeerden ook in interessante weekendkranten. Onder literaire bladen had het NWT geen rivalen, maar het blad moest wél opboksen tegen de weekendedities van <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> en <span style="font-style:italic;">De Standaard</span>. Dat zou nu veel minder het geval zijn. De tijd dat Vlaamse kranten cultuurjournalistiek op hoog niveau een erezaak vonden, is lang voorbij. De logica van oplagecijfers en marktaandelen heeft nu veel meer invloed op de kwaliteitspers dan vijftien jaar geleden. Een titel die niet rendabel is heeft in de hoofden van mainstream media-uitgevers geen enkele bestaansreden meer. Dat is droevig maar niet verwonderlijk, de concurrentie in die markt is nu eenmaal bikkelhard.<br /><br />De vraag is niet of er vandaag nog een markt is voor een blad als het NWT. Winstgevend is het NWT nooit geweest, ook niet onder De Coninck. Het papier werd met de jaren dunner, de oplage stagneerde om en bij de 3500 exemplaren en de hoofdredacteur was halftijds betaald. De vraag is of er vandaag nog een uitgever te vinden zou zijn die het zich kan permitteren om een titel uit te brengen die haast per definitie verlieslatend is, maar waarvan de relevantie niet door de boekhouder wordt bepaald. Een tijdschrift als <span style="font-style:italic;">The New Yorker</span> heeft zelden winst opgeleverd maar altijd wel een uitgever gevonden die het culturele belang van het blad hoger schatte dan het commerciële nut. En er zijn uitzonderingen: in Nederland is de literaire glossy <span style="font-style:italic;">Hollands Diep</span> van De Bezige Bij-directeur Robert Ammerlaan met zestigduizend verkochte exemplaren ook commercieel een succes. Maar in het huidige persklimaat in Vlaanderen zal het NWT tot nader order blijven wat het volgens Hugo Brems altijd al was: een utopie.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-20899453540565822322010-10-13T18:29:00.002+02:002010-10-13T18:33:09.769+02:00Waarde Liu Xiaobo,<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgm4Rs9fuWEixzRToE6Pi9PR7raxU-x6fyc6RR6kp-ZaWuAZz0x_aUipfKnP7T6sr9K-mu4kuJ5jutqguVxshJcnWjtEEyR5PGMLJFjzqWOB0JE__snRpG0RjEU9bUQIGK7EWHvJRIa4OI/s1600/liuxiaobo.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 282px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgm4Rs9fuWEixzRToE6Pi9PR7raxU-x6fyc6RR6kp-ZaWuAZz0x_aUipfKnP7T6sr9K-mu4kuJ5jutqguVxshJcnWjtEEyR5PGMLJFjzqWOB0JE__snRpG0RjEU9bUQIGK7EWHvJRIa4OI/s400/liuxiaobo.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5527569365943987602" /></a><br /><br /><br />Wij hebben elkaar nooit ontmoet. Tot een paar dagen geleden kende ik zelfs uw naam niet. Dat zal uwerzijds niet anders zijn. Maar nu er plotseling in onze vrije pers lange artikels over u verschijnen, begrijp ik dat wij een en ander met elkaar gemeen hebben. U bent <span style="font-style:italic;">“an impassioned literary critic and political essayist”</span>, lees ik. U bent ontevreden over de manier waarop uw land wordt geleid. U bent onbekend bij het grote publiek. U heeft, zag ik op de televisie, een mooie vrouw. En de straf die u door overtuigingen en geschriften heeft opgelopen is bijna net zo erg als de loer die het toeval mij heeft gedraaid: u woont in een Chinese gevangenis, ik in België. Toch vertonen onze levens ook opvallende verschillen.<br /><br />Zo heeft u vorige week de Nobelprijs voor de vrede gewonnen en ik niet. Natuurlijk wil ik u feliciteren met deze bekroning, al begrijp ik dat sommige van uw mededissidenten deze prijs een sentimentele vergissing vinden. U zou te zacht, te gematigd zijn. Een eitje. Het moet zijn dat uw overheid geen eitjes lust, want ik lees dat u de afgelopen jaren meer tijd in gevangenissen hebt doorgebracht dan thuis. En nu bent u dus veroordeeld tot elf jaar brommen, naar verluidt wegens het overtreden van de Chinese wet. <br /><br />Wij in het vrije Westen doorzien die <span style="font-style:italic;">doublespeak</span> van de Chinese overheid natuurlijk meteen: u bent veroordeeld omdat u kritiek uitoefende op het beleid van uw land. Omdat u politieke idealen koestert die wij in het vrije Westen graag de onze noemen, en omdat u bereid was voor deze idealen de gevangenis in te gaan, hebben wij – enfin, een paar Noren toch – u nu bekroond met de moreel meest gezaghebbende prijs die het Westen kent. <br /><br />En natuurlijk benijd ik u. Niet zozeer om het geld en de roem die deze bekroning u schenken zal, als wel om de aard van uw verdiensten. Ik lees in de krant dat u in 1996 werd veroordeeld tot drie jaar werkkamp <span style="font-style:italic;">for a series of essays that criticized the government and called for an end to official corruption.</span> For a series of essays! Daar kan elke schrijver, elke columnist of blogger of opiniemaker in ons vrije Westen alleen maar van dromen. <br /><br />Wij mogen namelijk schrijven wat we willen, daar kunt u dan weer alleen maar van dromen, maar wat wij ook schrijven, hoe puntig, helder, hard, beargumenteerd en juist onze kritiek op onze machthebbers ook mag zijn, onze geschriften halen geen mallemoer uit. Opiniestukken, pampletten, petities, manifesten, charta’s: zij vallen als rotjes in zee. Wij koesteren het recht op vrije meningsuiting, maar dat recht is soms ook een open gevangenis. Wij vliegen niet naar een werkkamp, wij mogen rustig doorfulmineren achter tralies van onverschilligheid. <br /><br />Nog een verschil. U was eerst dissident en essayist, vervolgens was uw overheid dom genoeg om uw geschriften belangrijk te vinden en u te arresteren, en nu maakt die prijs u wereldberoemd. Bij ons gaat het meestal andersom. Hier moet je eerst roem vergaren, bijvoorbeeld door deel te nemen aan spelletjes op de televisie of door het zingen van liedjes, en vervolgens kan alles wat je zegt of schrijft op vaak buitensporige media-aandacht rekenen. <br /><br />Als u in dit land had gewoond was u nooit om uw essays in de gevangenis beland, maar had u ook nooit de Nobelprijs voor de vrede gekregen. U zou de tamelijk obscure professor literatuur zijn gebleven die u ooit in China was. U zou af en toe een interessant opiniestuk in de krant schrijven, of een column in Knack, maar veel commotie zouden uw interventies nooit hebben veroorzaakt. Het zou u hier vergaan zoals Jezus Christus in het bekende, oude mopje: als Jezus nu opnieuw op aarde kwam, zouden wij hem dan opnieuw kruisigen? Nee, we zouden hem interviewen. <br /> <br />Geen misverstand: uw situatie is onzegbaar erger dan de onze hier in het vrije Westen. Maar mede dankzij deze prijs krijgt die ene stem van u meer aanzien, betekenis en misschien ook invloed dan wat welke kritische tegenstem in het Westen ook vermag. Misschien biedt deze gedachte een heel klein beetje troost in de trage, wrede jaren die u wachten.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-87554641782798858682010-09-27T16:23:00.004+02:002010-09-27T16:32:13.671+02:00Normaal<span style="font-weight:bold;">Wat is er eigenlijk gebeurd met het generatieconflict? Waarom is de 'jeugd van tegenwoordig' zo alarmerend normaal?<span style="font-style:italic;"></span></span> <br /><br />Ik ben het slachtoffer van een normale opvoeding. Mijn ouders hadden een blanco strafregister. Ik heb geen ooms in de psychiatrie, geen tantes in een vluchthuis. Mijn hele familie loopt vrij rond, gaat naar school, werkt, voedt kinderen op, reist en sterft. Wij hebben geen siamese vijflingen in ons bestand, geen terroristen en geen eerste ministers, niemand met aids of hadéadé, geen dislexie, zelfs geen homoseksuelen. Wij zijn zo normaal dat ik er onzeker van word. Wat is er mis met ons? Niets! Dat is ons probleem. Wij baden in het gewone. <br /><br />Als ik dat dan allemaal lees en hoor, over die roomse rukkers en hun criminele soutaneseks met minderjarigen, dan begin ik me een beetje uitgesloten te voelen. Beledigd zelfs. Ik heb zes jaar in een katholieke kostschool doorgebracht en niet één keer heeft een pater mij bepoteld. Veel kattenkwaad uitgehaald, de boel behoorlijk op stelten gezet, vaak gestraft, maar nooit iets meegemaakt waarvan je zegt: hé, dit is iets voor de commissie Adriaenssens. Zés jaar zonder ook maar de geringste fysieke molestatie, weet u wat dat is? Weet u wat dat doet met een mens? Het maakt hem normaal. <br /><br />Ooit betekende puberen je verzetten tegen alles wat ouderen normaal vinden. In ‘normaal’ zit ten slotte het woord ‘norm’, en normen in vraag stellen is wat een puber beroepshalve doet. Op mijn schoolagenda kleefde een sticker met het eenvoudige parool: <span style="font-style:italic;">ik ben overal tegen</span>. Die agenda legde ik altijd op de rand van de bank, ter attentie van het voorbij wandelend gezag. Op de speelplaats bestreden wij het kapitalisme door de posters die de Amerikaanse multinational Coca-Cola onder de argeloze leerlingen had verspreid, in brand te steken. Wij kerfden ‘Mao’ en ‘Che’ in de toiletdeuren en wachtten op de revolutie. <br /><br />In de tweede aflevering van het uitstekende televisieprogramma ‘De school van Lukaku’ zei een allochtoon meisje tot een volwassene die haar interviewde: “Wij willen doen zoals jullie.” (Woorden van die strekking.) “En wat is dat?” vroeg de volwassene. “Normaal zijn,” antwoordde het meisje. Normaal zijn! Een tiener die verlangt normaal te zijn! Ik voelde iets in mij verzakken. Zij bedoelde waarschijnlijk: erbij horen. Niet aangesproken worden op het feit dat je er een beetje anders uitziet misschien, een beetje anders praat, of misschien zelfs een ander geloof belijdt. De wens om normaal te zijn kan een verlangen uitdrukken om aanvaard te worden, gerespecteerd, ook al ben je een beetje anders dan vele anderen. In die zin is normaal willen zijn… normaal.<br /><br />Niettemin bespeurde ik in haar wens iets wat tieners van nu onderscheidt van de tieners die wij ooit zijn geweest. Wij – blanke autochtonen allemaal – vonden normaal zijn helemaal niet normaal. Normaal was de wereld van de volwassenen, de leraars, de wetten en de plichten. Er ging een zekere terreur uit van dat begrip. Normaal zijn betekende gehoorzamen aan wat was. Geen lastige vragen stellen. Je begon pas iemand te zijn doordat je je tegen die terreur verzette. Door normen te betwisten. Wie dat niet deed was een conformist, en conformisme was een ernstige aandoening.<br /><br />Was wat dat meisje op de televisie zei de verzuchting van een generatie? Ik ben bang van wel. De tieners, pubers, adolescenten van nu lijken me door de band genomen alarmerend normaal. Ik zie geen verzet, geen rebellie, terwijl er toch nog steeds een paar dingetjes mankgaan in de wereld. De bankencrisis, de olievlek, het ozongat, de politieke ellende in eigen land, de dagelijkse schandalen ver en dichtbij: het is allemaal wel erg natuurlijk, maar wat doe je eraan? Moet ik de wereld redden soms? Denk je dat het elders beter is? Wat zou je dan willen? Communisme? Doe een beetje normaal, zeg. <br /><br />In mijn normale familie was het normaal dat de jeugd zich verzette. “Jeugd” associeerde je immers met kritiek, ideeën, verontwaardiging en, welja, naïviteit. Die tijd is voorbij. Wanneer heeft u voor het laatst scholieren en studenten zien betogen voor of tegen wat dan ook? Het generatieconflict – wat een ouderwets woord - is volkomen gedepolitiseerd, verschrompeld tot wat huiselijk gekibbel over kleren, zakgeld en hoe laat moet ik thuis zijn. Op dwarse denkbeelden en ambitieuze politieke dromen laat de jeugd van tegenwoordig zich niet meer betrappen. En dat is niét normaal.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-15733834709351271302010-09-06T14:26:00.003+02:002010-09-06T14:40:33.572+02:00Saai en meeslepend: de nieuwe roman van Jonathan Franzen<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpBwV0n21XTaEwqFB0CrKd8-MFGuya50DlY6pxzqx3Sv4fk4fCLXNNm9OF211DNzAuqXnRHh14O1LG8h0TDdc2YdZ4l1H-HHtUek5sSHhRq-i8XhWyyWEOJA9kWka0JjlIghkUlZTAuQc/s1600/2219418583.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 225px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpBwV0n21XTaEwqFB0CrKd8-MFGuya50DlY6pxzqx3Sv4fk4fCLXNNm9OF211DNzAuqXnRHh14O1LG8h0TDdc2YdZ4l1H-HHtUek5sSHhRq-i8XhWyyWEOJA9kWka0JjlIghkUlZTAuQc/s400/2219418583.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5513776363211409218" /></a><br /><br /><br /><br /><span style="font-style:italic;">Freedom, de nieuwe roman van de Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen, was nog niet in de boekhandel gearriveerd en of daar viel het verzamelde recensentendom al op zijn rug, krijsend van bewondering, happend naar woorden om schrijver en roman het pantheon in te loven. “Het boek van de eeuw!” “Geniaal!” “De ultieme Amerikaanse roman!” Wat een opgefokte onzin allemaal<span style="font-weight:bold;"></span></span>.<br /><br /> <br />Negen jaar geleden brak Jonathan Franzen (°1959) internationaal door met <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> (2001), een briljant geschreven, bijwijlen hilarische familieroman over de Lamberts, een zogenaamd dysfunctioneel gezin uit het midwesten van de VS. Maar <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> was meer, het was tegelijkertijd een messcherpe zedenroman over de VS in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw. Een snoeiharde kritiek op het consumentisme, de neurosen, de paranoia, de medicalisering, het narcistische academische wereldje, kortom, op de hele “air-conditioned nightmare” zoals Henry Miller de Amerikaanse cultuur ooit omschreef. Superieure stijl en satirische humor behoedden de roman voor wijsneuzigheid en gemoraliseer. De typering van sommige personages, zoals de aan Parkinson lijdende vader Alfred Lambert, was ronduit onvergetelijk. En de manier waarop Franzen familiegeschiedenis en cultuurkritiek vervlocht, getuigde van groot vakmanschap. Zelfs wie niet van zulke realistische, breed opgezette en qua vorm tamelijk traditionele romans houdt, kon er niet omheen: <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> was een meesterwerk. Franzen won er de National Book Award mee, werd in 2002 genomineerd voor de Pulitzer (de prijs ging toen naar Richard Russo’s <span style="font-style:italic;">Empire Falls</span>), en verkocht wereldwijd bijna drie miljoen exemplaren. Het gigantische succes van <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> verklaart de hype die nu, negen jaar later, de publicatie van Franzens nieuwe roman ontketent.<br /><br />Net als <span style="font-style:italic;">The Correction</span>s is ook<span style="font-style:italic;"> Freedom</span> in de eerste plaats een familiegeschiedenis. Deze keer gaat het over de Berglunds, vader Walter, moeder Patty en hun kinderen Jessica en Joey. We ontmoeten het gezin aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw in Ramsey Hill, een wijk in “het oude stadshart van St.Paul” (Minnesota), waar de Berglunds eendoor henzelf opgeknapt victoriaans huis bewonen. We maken ook kennis met de buren, de familie Paulsen aan de ene kant en de alleenstaande moeder Carol met haar dochter Connie aan de andere. Zoals <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> begint ook <span style="font-style:italic;">Freedom</span> met een soort Proloog, waarin de belangrijkste personages en de hoofdmotieven van het verhaal al scherpe contouren krijgen. De Proloog heet ‘Goede buren’ en bevat onder meer deze zin: “Volgens Seth Paulsen (…) waren de Berglunds schoolvoorbeelden van het zich schuldig voelende soort progressievelingen die alles en iedereen van alles vergaven om zich niet zo bezwaard te hoeven voelen over hun eigen bevoorrechtheid.” Dit is vintage Franzen, een schrijver die als geen ander dwars door burgerlijke omgangsvormen en schijnheiligheden kan snijden en met vaak bijtende humor de pretenties, ambities en depressies van de blanke middenklasse in Amerika blootlegt. <br /><br />De schijnvrede tussen de buren wordt duchtig op de proef gesteld wanneer bij de wat ordinaire Carol een nieuwe vriend intrekt die in huis rondloopt “in een shirt van de Vikings, met de veters van zijn werkschoenen los en een bierblik in de vuist.” Patty ergert zich dood aan de geluidsoverlast die de verbouwing van buurvrouw Carol en haar plebejische minnaar Blake veroorzaakt. Op een nacht steekt ze de gloednieuwe sneeuwbanden van Blake’s Ford 250 pickup kapot. Tot overmaat van ramp ontstaat er al heel vroeg een seksuele liaison tussen haar droomzoon Joey en het buurmeisje Connie. (“U2’s<span style="font-style:italic;"> Achtung Baby</span> was de soundtrack geweest van hun wederzijdse ontmaagding.”) Om van het gezeur en het protest van zijn ouders af te zijn – Connie mag niet meer bij de Berglunds binnenkomen – besluit het eigengereide zoontje op zijn zestiende in te trekken bij Carol, Connie en Blake. Deze “overdonderende daad van opstandigheid” is meteen het centrale incident in de Proloog, “een dolksteek recht in Patty’s hart – het begin van het einde van haar leven in Ramsey Hill.” Uiteindelijk zullen de Berglunds hun huis verkopen en in februari 2002 verhuist het gezin naar Washington, waar Walter een nieuwe baan heeft gevonden bij de Cerulean Mountain Trust, een vereniging die zich inzet voor “een volstrekt nieuwe manier van natuurbehoud.” <br /><br />Na die proloog waaiert de roman in dikke hoofdstukken uit in ruimte en tijd, en krijgen we een haast episch te noemen portret te lezen van de Berglunds en de Emersons (Patty’s familie). Over hun ouders en hun grootouders, hun jeugd, hun studies, hun liefdes en hun idealen, hun vriendschappen en hun diepe teleurstellingen, de belangrijke sterfgevallen in beide families. Nog veel nadrukkelijker dan in <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> verweeft Franzen in deze roman familiegeschiedenis met de Amerikaanse actualiteit en de grote maatschappelijke thema’s van de afgelopen twintig jaar. Het portret van de Berglunds en de recente geschiedenis van Amerika zijn als twee tegenover elkaar geplaatste spiegels. 9/11, de oorlog in Irak, het desastreuze beleid van Bush en Cheney, Clinton en Lewinsky – het is allemaal zeer nadrukkelijk in deze roman aanwezig. De roman heeft daardoor soms een documentaire-achtig karakter, bijwijlen zelfs iets journalistiekerigs. Daartegenover staan de onveranderd verdrietige familiegeschiedenissen van de Berglunds en de mensen om hen heen, hun depressies, echtscheidingen, overspel, drankmisbruik, slaappillen, zelfmoord, enzovoort. <span style="font-style:italic;">Woody Allen meets Michael Moore</span>: dat is zo ongeveer de legering, het mengsel dat Franzen hier serveert. <br /><br />Een groot deel van het weinige wel en het vele wee dat de Berglunds treft komen we te weten in de eerste tweehonderd pagina’s van het boek, de “Autobiografie van Patty Berglund Door Patty Berglund”, geschreven “op aanraden van haar terapeut”. Deze drie hoofdstukken zijn zogenaamd geschreven door Patty zelf, maar niet in de eerste persoon, wel door “de autobiografe”. Dat leidt tot zinnen als: “De autobiografe zou Patty’s tranenvloed willen omschrijven als een regenbui (…).” “Zoals de autobiografe het zich herinnert (…).” “De autobiografe stelt met kracht dat ze niet wakker was op het moment dat ze Walter bedroog (…).” Dit is een omslachtige truc en een volstrekt ongeloofwaardige maskerade. Deze hoofdstukken – die vele prachtige observaties en beschrijvingen bevatten – zijn overduidelijk door dezelfde verteller geschreven als de rest van het boek. Op geen enkel moment geloof je dat Patty dit werkelijk zelf heeft geschreven. Patty is een narcistische, van zelfmedelijden vervulde burgertrut die helemaal niet in staat is tot het soort meta-denken dat “de autobiografe” in deze hoofdstukken beoefent, en dat natuurlijk het handelsmerk is van Franzen zelf. Maar Franzen heeft deze constructie nodig, omdat dit zogenaamd autobiografische geschrift van Patty in de derde persoon –een genadeloze reconstructie van een mislukt huwelijk - later door Walter zal worden gelezen, waarna hij besluit bij Patty weg te gaan. Maar bij een superieur schrijver als Franzen had ik deze onbeholpen perspectiefkeuze niet verwacht. <br /><br />In het intellectuele leven van Walter primeren twee thema’s: milieu en overbevolking. Zijn ecologische bezorgdheid concentreert zich op de bescherming van de azuurzanger, “een van de ernstigst bedreigde zangvogelsoorten van Noord-Amerika.” Om deze vogel te redden bedenkt Walter een origineel samenwerkingsproject met de steenkoolindustrie in West Virginia, wat hem uiteindelijk zuur zal opbreken. Tegelijkertijd wilt Walter het bevolkingsvraagstuk opnieuw aan de orde stellen. Dat thema is in 2004 helemaal out, stelt hij vast, terwijl de bevolkingsgroei een gigantische dreiging is. “Het krijgen van kindjes“ zou weer “met een zekere gêne” moeten worden omgeven, vindt hij. “Zoals het roken van sigaretten gênant is. En vetzucht.” Om de bevolking voor zijn campagne te sensibiliseren organiseert Walter “een zomerfestival voor muziek en politiek.” Hij doet daarvoor een beroep op zijn goede jeugdvriend Richard Katz, een populair popmuzikant, stichtend lid van de band The Traumatics. (Er wordt wel erg veel over popmuziek geleuterd in dit boek.) <br /><br />Richard is niet alleen jeugdvriend en muzikant. Hij is ook een ruige, knappe vent, een tomeloze vrouwenverslinder die op de Lybische leider Kadhafi lijkt. Hoewel Patty netjes trouwt met de nobele geheelonthouder Walter Berglund, heeft ze zich vanaf hun studentenjaren altijd veel meer aangetrokken gevoeld door hun gemeenschappelijke vriend Richard. U raadt het: ongelukkig getrouwde vrouw pleegt uiteindelijk overspel met de beste vriend van haar man – Franzen stuurt het verhaal soms dicht tegen de soap aan, maar het leven van dit soort mensen (in dit soort roman) <span style="font-style:italic;">is</span> natuurlijk ook vaak een soap. Het emotionele kluwen Walter-Patty-Richard is zonder meer de belangrijkste en best uitgewerkte menselijk driehoek in het hele boek. Knap is ook de manier waarop Franzen dit erotisch imbroglio in de volgende generatie opnieuw gestalte geeft, wanneer Joey klem raakt tussen zijn vriendin Connie en de zus van zijn studiegenoot en goede vriend Jonathan, de “fameuze Jenna” wier adembenemende schoonheid “alles in haar nabijheid tot nul leek te reduceren.” <br /><br />Ik ken geen hedendaags Amerikaans schrijver die de psychologie van mensen zo grondig, geloofwaardig, overtuigend kan uitbenen als Franzen. Met name hoe hij de erotische fantasieën en ervaringen van vrouwen navoelt, is verbluffend. (Voor zover ik het heb kunnen nagaan waren alle laaiende recensies die ik tot nu toe over F<span style="font-style:italic;">reedom</span> heb gelezen geschreven door blanke mannen van middelbare leeftijd. Het zal me benieuwen hoe vrouwelijke lezers de overvloedige beschrijvingen van vrouwelijke seksualiteit in dit boek ervaren.) Een en ander culmineert in de schepping van Walters assistente Lalitha, een zeventwintigjarige vrouw van Indiase afkomst met wie de veel oudere Berglund een verhouding begint die onder Franzens hand uitgroeit tot een van de mooiste, aangrijpendste liefdesgeschiedenissen die ik de laatste tijd heb gelezen. <br /><br />Net zo geslaagd zijn de dialogen in dit boek. De chagrijnige gesprekken tussen ouders en kinderen, de woordenwisselingen tussen geliefden, nu eens geil dan weer teder of woedend of onzeker, intellectuele discussies tussen vrienden – Franzen vat ze allemaal even virtuoos. In een interview met <span style="font-style:italic;">Time</span> magazine vorige maand bekende de schrijver dat hij al die dialogen hardop oefent en dat hij na een dag schrijven dan ook vaak hees is. <br /><br /><span style="font-style:italic;">Freedom</span> is een gigantisch opgevatte roman over het menselijk gedoe, gevat in een snoeiharde kritiek op alle uitwassen en ontsporingen in de Amerikaanse maatschappij van de afgelopen twintig jaar. Het is een sombere, bittere symfonie over de condition humaine gemixed met een niet minder bittere lamentatio over Amerika. <br /><br /> <br />Zegt Alitha op een gegeven moment: “Het enige wat deze wereld echt kan redden, is dat mensen anders gaan denken.” Dat lijkt me meteen de inzet te zijn van Franzens schrijverschap. Voor hem is de roman een instrument, een wapen om de maatschappelijke orde te kritiseren en misstanden aan de kaak te stellen. Dat is natuurlijk geen originele opvatting, en ze heeft al menig onleesbaar boek opgeleverd. Maar Franzen slaagt erin om de valkuilen van het didactische, belerende schrijven te ontwijken, al vond ik dat in <span style="font-style:italic;">The Corrections</span> beter geslaagd dan in <span style="font-style:italic;">Freedom</span>. Hier wegen de Grote Vragen en Dringende Problemen wel heel nadrukkelijk op de fictieve wereld die hij weliswaar met veel verve oproept, maar die soms ook dreigt te bezwijken onder de vele politiek correcte uitweidingen en bespiegelingen. Gaandeweg deed zich tijdens het lezen een merkwaardige ervaring voor: ik vond het boek saai en meeslepend. Saai, omdat de sores van deze hannessende mensen me maar matig interesseren. Meeslepend, omwille van het onbetwiste meesterschap waarmee Franzen deze wereld van sukkels en losers in een doldraaiend en gekmakend land tot leven weet te brengen.<br /><br />Tot slot: <span style="font-style:italic;">Freedom</span> is een vreselijke fluttitel. Hij doet de lezer wellicht denken dat “vrijheid” het hoofdthema van het boek is. Dat is maar zeer ten dele het geval. Jazeker, het woord komt vaak in de tekst voor, maar wat de verschillende personages – en de auteur in interviews – over dit onderwerp te vertellen hebben, is nu niet bepaald opzienbarend. Dat vrijheid geen onverdeelde zegen is, dat mensen soms verdwalen in hun vrijheid, de vrijheid niet aankunnen, enzoverder – dat is allemaal al duizend keer eerder en grondiger beschreven dan hier. Of deze: “Dat het systeem van dit land nooit zal veranderen,” zei Walter, heeft alles te maken met vrijheid. De reden waarom het kapitalisme in Europa kan worden beteugeld met wat wij socialisme noemen, is dat ze daar niet zo spastisch doen over persoonlijke vrijheden.” Van zulke inzichten kijkt toch niemand meer op, behalve een paar spastische Republikeinen. <br /><br /><span style="font-style:italic;">Freedom</span> is ontstaan uit een grootse ambitie, een haast heldhaftig geloof ook in de kracht en de relevantie van de roman als maatschappelijke tegenstem. Maar daarom is het nog niet de ultieme roman, wat sowieso een onzinnige kwalificatie is. Het is wél een belangrijk boek, dat beter verdient dan wat oppervlakkig gekrijs in de media. Wie dit boek leest denke aan de beroemde zin uit Henry David Thoreau’s Walden: <span style="font-style:italic;">Most men lead lives of quiet desperation and go to the grave with the song still in them</span>. Want daarover gaat het, 589 bladzijden lang.<br /><br />(Jonathan Franzen, Vrijheid, vertaald door Peter Abelsen. Amsterdam: prometheus, 2010.)<br /><br />Zie ook:<br /><br />http://cobra.be/cm/cobra/boek/boek-recensie/100906-sa-recensie_jonathanfranzen_frankalbersFrank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-73014565623942836192010-09-01T14:09:00.002+02:002010-09-01T14:12:08.578+02:00BoekenIk kon toch nergens heen. Rusland stond in brand, Pakistan onder water, China in de file en in de duinen van Zeebrugge lag een dode vrouw te wuiven. Ik nam dus een stoeltje en ging bij mijn boekenkast zitten. <br /><br />Omdat een balk in het gebinte van mijn zolderkamer doormidden dreigde te splijten, hadden wij een aannemer ontboden. We wilden weten of ons huis van plan was in te storten. De aannemer had bezorgd gekeken, niet naar die gebarsten balk maar naar de boekenkast met de hier en daar lichtjes doorbuigende planken. Hij begreep die balk wel. Ik kon maar beter geen boeken meer toevoegen. De houten vloer stond al helemaal strak door het overgewicht. “Niet goed,” zei de minzame Limburger. Ik vroeg hem of alle aannemers boekenhaters waren. “Ich hem thuis genen enen boek è,” zong hij op het triomfantelijke af. “Alleen een lastenboek,” probeerde ik toch enige nuance aan te brengen. “Ja,” glimlachte de aannemer, “alleen een lastenboek.” Maar hij was onverzettelijk. Nog meer boeken zouden ons op een dag dakloos maken. In gedachten hoorde ik hoe met donderend geraas een einde kwam aan ons gezinsgeluk. Toen de aannemer weer weg was, keek mijn vrouw me aan alsof ons huis op de grens stond van China, Pakistan en Rusland. De conclusie was helder: er moesten boeken weg. <br /><br />Daar zat ik dan, tot slachten gemaand. Een bibliotheek is als een oude stad. Er zijn wijken waar je nooit komt, wijken die je nostalgisch stemmen of volkomen onverschillig laten, waar je hoofdzakelijk Nederlands hoort of overwegend andere talen. Dat is in een bibliotheek niet anders. Ik keek naar al die bange ruggen. Waar het slopen aan te vatten?<br /><br />Laten we beginnen in de achterbuurten, dacht ik. Want net als oude steden hebben bibliotheken ook achterbuurten: de boeken die op de tweede rij staan en daar soms vele jaren een onzichtbaar bestaan leiden. Soms verzeilt een boek in de achterbuurten van de kast omdat je het slecht en onbeduidend vond. Soms omdat je het hebt gekregen van iemand die je wel dierbaar is maar die zich in jouw smaak en interesses heeft vergist. Van vele boeken op de tweede rij was ik het bestaan vergeten, zo gaat dat met wie in achterbuurten woont. Andere leken op verdwenen jeugdvrienden. Wie we daar hebben! De romans van Ward Ruyslinck en Hermann Hesse! Hoe zou het met hen zijn? En daar: <span style="font-style:italic;">Een vlucht regenwulpen. La Dentellière. De komst van Joachim Stiller. De vadsige koningen.</span> En vele dichtbundels van dichters wier namen ik niet meer durf te vernoemen. <br /><br />In de kamer groeiden twee hoge stapels: boeken die me nog goed genoeg leken voor seniorie De Slegte en boeken waar ik geen andere bestemming meer voor kon bedenken dan de oranje graftomben van het containerpark. Na de razzia in de achterbuurten van de bibliotheek was het de beurt aan de vooraanstaande boeken. Ik deed mijn best om hard te zijn. Boeken zonder duidelijke bestaansreden werden naar de achterste rij verbannen of verloren hun verblijfsvergunning. Uitwijzing of doodstraf, daar kwam het op neer. Alleen de boeken waar ik echt van hield kregen levenslang. <br /><br />Je boekenkast doorbladeren is je leven overlopen. Je komt de vele lezers tegen die je ooit bent geweest. Wie heeft waarom deze regel onderstreept? Wie heeft daar iets vaags in de marge gekribbeld? Wie zette daar een uitroepteken? Je noemt al die lezers <span style="font-style:italic;">ik</span>, maar dat ik is een compostbak waarin al vele ikken zijn vergaan. Daarom is het herlezen van boeken die vroeger veel voor je hebben betekend vaak een teleurstelling, een vergissing. De lezer die je toen was, bestaat niet meer. Soms is het ook gewoon gênant, natuurlijk: heeft een van mijn vorige ikken <span style="font-style:italic;">dit</span> ooit mooi, ontroerend, belangwekkend gevonden? Hop, containerpark. <br /><br />Maar boekenuitdrijving is ook een vorm van geschiedvervalsing. Een lezende mens is al zijn boeken, van <span style="font-style:italic;">Jonathan Livingston Seagull</span> tot Jonathan Safran Foer, van Karl May tot Karl Marx. De boeken die je hebt gelezen en de boeken die je nog wil lezen, de boeken die je maar half hebt gelezen en de boeken die je koestert. Allemaal samen vormen ze het groepsportret van je voortdurend verschilferende, vervliedende ik. Elke bibliotheek is de biografie van een lezer. Ze vertelt het verhaal van een ik dat nooit heeft bestaan. <br /><br /><br />(<span style="font-style:italic;">Knack</span>, 1 september 2010)Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-22504566811576085512010-08-11T09:15:00.003+02:002010-08-11T09:24:36.358+02:00Mucht! Shmet! Milf!<span style="font-weight:bold;">Over het leven op de achterbank vroeger en nu.<span style="font-style:italic;"></span></span><br /><br /><br />Het waren de jaren van oranje en bruin, wij reisden door Zuid-Engeland en ik was ontzettend zeventien. ‘Balen’ zei je toen nog niet, maar je deed het wel, zeker op de achterbank van een wiegende DS waarin je ouders altijd vooraan zaten en alles beslisten, wanneer je stopte, waar je sliep, wat je bezichtigde en wat niet. Zo ver van je vrienden vandaan, zo ver van je kamer met de wierookkegeltjes en de posters van Alice Cooper en The Sweet, met alleen maar die twee oude mensen voor je en naast je twee kleine kinderen die uiteraard niets begrepen van de zweren in je ziel. Zo ver ook van alle verdroomde, in druipkaarsenlyriek bezongen lieven. Email was toen nog glazuur en wie www zei een stotteraar. <br /><br />Balen werd lijden toen ik onderweg te weten kwam dat een van de volgende dagen ergens in Zuid-Engeland en dus in de buurt van waar wij waren de Rolling Stones zouden optreden. Niet zomaar een groepje, de <span style="font-style:italic;">Rolling Stones</span> papa! Daar moesten en zouden we toch heen rijden zeker. Geen sprake van, zeiden piloot en co-pilote eendrachtig. Waarom had ik geen moderne ouders? Een beetje hedendaagse volwassene begreep toch dat – niets van. <span style="font-style:italic;"></span>Vastberaden kachelden zij verder tussen de schapen van Devon, op naar het zoveelste pittoreske kutdorp. (Zeiden wij kutdorp?) Wij reden in stilte, tussen voor- en achterbank gaapte een grand canyon van wederzijds onbegrip. <br /><br />Helemaal ondraaglijk werd het toen wij een chopper tegenkwamen die het ultieme geluk vervoerde: een langharige kerel, bij de lendenen vastgegrepen door een wapperende blondine, allebei in spijkerpak en laarzen. Die waren ongetwijfeld onderweg naar het concert van de Rolling Stones en die gingen daarna ongetwijfeld ergens buiten in de zoele nacht de sterren van de hemel vrijen en die konden en mochten dat omdat ze toevallig wat ouder waren dan ik en niet van die bekrompen ouders hadden, hoe unfair kon de wereld zijn? De chopper was beladen met kampeergerei, aan de zadelleuning - waarom onthoudt een mens zoiets? – bungelde een gamel. Een gamél! Ik had Woodstock niet meegemaakt, de film niet gezien, was nooit naar Jazz Bilzen geweest, maar o, o, die gamel ontketende visioenen van de hemel op aarde: een groot kampeerterrein, iedereen blowend en bloot, koken op vuurtjes voor de tent, gitaren, drank en seks à volonté. Daar zweefden deze twee nu op een chopper heen. Als een robot reed mijn vader hen voorbij. Ons wachtten hotelkamers in een lieflijke baai in St Mawes, vlakbij Land’s End, die naam leek me alvast niet slecht gekozen. <br /><br /><span style="font-style:italic;">Fast forward</span>. Een andere auto in een ander land in een andere tijd. Ik zit nu vooraan. De achterbank zingt liedjes mee die ik niet ken, praat over idolen van wie ik nooit heb gehoord, gebruikt woorden of uitdrukkingen die mij vreemd zijn. Iets is <span style="font-style:italic;">gemaan</span> goed of helemaal <span style="font-style:italic;">gefaald</span>, een sukkel is een <span style="font-style:italic;">mucht</span> (zeg ‘musjt’) of een <span style="font-style:italic;">shmet</span> (‘sjmet’), wie tript of rare dingen zegt is aan het <span style="font-style:italic;">flashen</span>. De stopwoorden van nu: “te nice”. Of: “zot nice”. Of: “vet strak”. En alles wat verrukkelijk is heet “zalig”. Zij gebruiken ook begrippen waarvan ik me geen twintigste-eeuwse equivalenten herinner: een aantrekkelijke moeder van een vriendje of een vriendinnetje is een milf (mother I’d like to fuck). En “muilen” is ook niet meer wat het was, gekke bekken trekken of pruilen, maar betekent volgens hen tongzoenen. Je kunt dus zeggen: daar staan twee milfen te muilen? De achterbank gniffelt bevestigend. Een mens leert wat onderweg. <br /><br />Zo reden wij, samen en niet samen, door de tegenwoordige tijd. Ik dacht aan “De wolken” van Martinus Nijhoff en vroeg me af of er wel zoveel veranderd is in het leven op de achterbank. Alice Cooper heet nu Lady Gaga, de wierookkegeltjes werden waterpijpen, maar klein is het verschil tussen het blauw van het dunne luchtpostpapier waarop ik mijn verre vrienden brieven schreef en het blauw van hun Facebook, dat alsmaar uitdijende logboek van virtueel papier waarin zij dagelijks hun verlangens en hun verveling uiten, en de dromen dromen die ik ooit in een bungelende gamel voorbij zag vliegen. <br /><br />(<span style="font-style:italic;">Knack</span> 11 augustus 2010)Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-48658389999145490712010-06-01T22:33:00.003+02:002010-06-01T22:42:58.013+02:00Democratie? Dream onSommige mensen denken dat wij in een democratie leven. Zij ijlen. Democratie betekent: het volk heerst. Dat is in de geschiedenis nog nooit gebeurd. De democratie heeft nog nooit bestaan. Het enige wat je kunt zeggen is dat politieke macht nu meer gedecentraliseerd, beter gecontroleerd en duidelijker gelimiteerd is dan vroeger. Althans in dit deel van de wereld. Hier heersen geen Nero’s en geen Mao’s en geen Mobutu’s meer. Je kunt Yves Leterme veel verwijten maar een Idi Amin was hij niet. Het volk is vele malen beter beschermd tegen de willekeur en de terreur van de machthebber dan vroeger. Maar een democratie? Niet echt.<br /><br />Sinds de Verlichting hebben de politieke elites in dit deel van de wereld een vernuftig systeem ontwikkeld om het volk permanent van de macht weg te houden zonder dat het volk daarover gaat morren. Dit systeem heet parlementaire democratie. In een parlementaire democratie oefent het volk geen directe macht uit, maar stemt het ermee in dat een beperkte groep van mannen en vrouwen haar vertegenwoordigt. Geen directe democratie dus, maar een representatieve democratie. Dit systeem van volksvertegenwoordiging is onvermijdelijk, zo heet het, omdat onze maatschappijen, staten, culturen nu eenmaal te groot, te complex zijn geworden. Je kunt Frankrijk niet runnen als een republikeinse stadstaat waar een paar honderd burgers dagelijks of wekelijks in de agora samenkomen om zichzelf te besturen. Representatieve democratie is een soort <span style="font-style:italic;">second best</span> systeem, onontbeerlijk daar waar direct en democratisch zelfbestuur niet meer mogelijk is. <br /><br />In tegenstelling tot wat goedgelovige volkeren graag geloven, kiezen deze volkeren in dit systeem ook niet wie hun zal vertegenwoordigen. Al zou uw buurman een geniaal politiek verstand hebben, u kunt hem niet naar het parlement stemmen, tenzij hij zich in de gunst van een of andere partijtop hijst en zo een verkiesbare plaats op een kieslijst bemachtigt. Wie het volk eventueel mag vertegenwoordigen, dat beslissen de Mariannes en de Carolines van deze wereld. Deze representatieve democratie is immers ook een particratie, een politiek systeem waar op het schaakbord van de macht politieke partijen de belangrijkste spelers zijn. De volksmacht wordt dus minstens tweemaal gebreideld: door vertegenwoordigers en door partijen die deze vertegenwoordigers selecteren, rangschikken, benoemen, afzetten. <br /><br />Om <span style="font-style:italic;">de mensen</span> ondanks deze dubbele aanfluiting te doen blijven geloven in de sentimentele fictie dat zij het voor het zeggen hebben, organiseren politieke machthebbers af en toe parlementaire verkiezingen. Parlementaire verkiezingen zijn een ritueel waarbij een bevolking periodiek bevestigt dat zij afstand doet van elke machtsoefening. Telkens wanneer een kiezer in het pashokje van de macht een bolletje inkleurt of electronisch aanstipt, zegt hij in wezen dit: wat mij betreft heeft u en niet ik de macht. Hij <span style="font-style:italic;">geeft</span> zijn stem en maakt zichzelf dus sprakeloos. Wie stemt verstomt. Maar zo lang de stemgerechtigde of stemplichtige meerderheid van de bevolking gelooft dat verkiezingen een vorm van democratische machts<span style="font-style:italic;">uitoefening</span> zijn, of op zijn minst van machts<span style="font-style:italic;">controle</span>, hoeven de werkelijke machthebbers niets te vrezen. Alles wijst erop dat dit in Vlaanderen momenteel nog steeds het geval is. <br /><br />Na de kreet van zanger Stijn Meuris kwamen in de Vlaamse media tientallen bekende burgers uit diverse sectoren aan het woord, die allemaal grosso modo hetzelfde zeiden: wat Meuris zegt is sympathiek, begrijpelijk, ook ik ben boos, enzovoort – maar ik ga toch stemmen. Stemmen is een recht waar generaties voor hebben gevochten. Stemmen is een burgerplicht. Wie niet gaat stemmen moet na de verkiezingen ook niet komen mopperen. (Alsof eventueel gemopper van wie wél gaat stemmen na de verkiezingen wél enig effect zou sorteren.) Dat was de algemene teneur. Hoe boos, bedroefd en verontwaardigd de meeste stemplichtigen in dit land momenteel ook klinken, ze zijn er nog steeds van overtuigd dat deelnemen aan de verkiezingen een politiek zinvolle daad is. Het fenomeen verkiezingen wordt niet ter discussie gesteld. Het idee dat verkiezingen dienen om burgers van de macht wég te houden, is tot de meeste burgers nog niet doorgedrongen.<br /><br />Niemand onder hen zal de volgende jaren iets te zeggen hebben. Niemand onder hen zal de volgende regering samenstellen of haar doen vallen. Maar allemaal geloven ze in het grote belang van deelname aan rituele verkiezingen. Dat is de vitale illusie die deze schijndemocratie in stand houdt.<br /><br /><span style="font-style:italic;">(Knack 2 juni 2010)</span>Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-65934175782842417732010-03-31T09:51:00.004+02:002010-03-31T10:12:29.525+02:00Dit morose landDrie weken geleden kon u hier (en in <span style="font-style:italic;">Knack</span>) kennis nemen van een paar maatregelen die ik als verlicht despoot per direct zou treffen om dit morose land te redden van de totale kladderadatsch. (<span style="font-style:italic;">"Mijn laatste droom"</span>, zie hieronder) Mijn programma heeft de bevolking blijkbaar aangesproken. Uit de vele tienduizenden reacties die ik mocht ontvangen gutste enthousiasme. Hier en daar een reactionaire romanticus die iets kwebbelde over democratisch deficit, maar de meeste mensen snakken duidelijk naar het verlicht despotische regime dat ik hier voorstelde.<br /><br />Met name mijn plan om een staatskrant op te richten heeft brede lagen van de bevolking weer hoop gegeven. In verbolgen mails en brieven ventten vele medeburgers hun ontevredenheid over de kwaliteit van de kwaliteitspers. De mensen ergeren zich aan al die beledigende simplismen, overbodige herhalingen, betwistbare en soms ronduit bizarre keuzes en klemtonen. <br /><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh47hrvYna9NOftxoZ5McUSg3o0OD8q0cgzYh046tK-kZDtMu-cQ4JShjvOvoTeDlcAo1KejScZRwCnDbtXoiQ1unC5Kmk6p-_a3SYJCvpC1Iz6u1-rWOo-qbZLeINc14BCG-MFnVuM-7Y/s1600/images.jpeg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 96px; height: 96px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh47hrvYna9NOftxoZ5McUSg3o0OD8q0cgzYh046tK-kZDtMu-cQ4JShjvOvoTeDlcAo1KejScZRwCnDbtXoiQ1unC5Kmk6p-_a3SYJCvpC1Iz6u1-rWOo-qbZLeINc14BCG-MFnVuM-7Y/s400/images.jpeg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5454707024065997298" /></a><br /> Voorbeeld: tien jaar geleden overleed de Vlaamse journalist Johan Anthierens. Dat werd de afgelopen weken in vele Vlaamse media uitvoerig herdacht. Maar vijfentwintig jaar geleden kwam in de USSR Mikhaïl Gorbatsjov aan de macht, wat het begin betekende van de meest ingrijpende omwenteling in de politieke geschiedenis van Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. <a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMQQpjw_iyXPG1rIWmF-lByFLyOGISO7F46aP6pkUiYY6-N3IVgCOVM6ejEgzFqJjBCA7paU2F4Xw2qV7Z86M5fD9P3tirA_cuASKhnwZDYR3-bCXY3oHdSsBu_EAN32npCOHoxCwQfOs/s1600/images-1.jpeg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 86px; height: 112px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMQQpjw_iyXPG1rIWmF-lByFLyOGISO7F46aP6pkUiYY6-N3IVgCOVM6ejEgzFqJjBCA7paU2F4Xw2qV7Z86M5fD9P3tirA_cuASKhnwZDYR3-bCXY3oHdSsBu_EAN32npCOHoxCwQfOs/s400/images-1.jpeg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5454707516315573266" /></a><br />Daarover heeft u <span style="font-style:italic;">niets maar dan ook werkelijk niets</span> van betekenis vernomen in de vaderlandse pers. Terwijl je toch geen verlicht despoot moet zijn om te beseffen dat – enfin. En als we dan toch kalenderjournalistiek bedrijven: in januari was Albert Camus vijftig jaar dood. Ook daarover is in onze pers niet één interessant stuk verschenen.<br /><br />Ik mocht ook talloze spontane sollicitaties voor mijn staatskrant ontvangen, vooral van de betere journalisten die momenteel nog werkzaam zijn op de redacties van <span style="font-style:italic;">De Morgen, De Standaard</span> en de vrt-nieuwsdienst. Allen zeiden te smachten naar een soort Vlaamse <span style="font-style:italic;">International Herald Tribune</span>: een kleine, fijne topkrant, uitstekende pennen, verrukkelijk saaie vormgeving, achttien pagina’s per dag, geen komma meer. <br /><br />Bij de vrt werken trouwens een paar hardleerse provincialen. In mijn beleidsverklaring had ik zweepslagen beloofd voor journalisten die in nationale nieuwsbulletins nog zouden berichten over verdronken paarden of brandende frituren. Mijn woorden waren nog niet gedrukt of op de site van deredactie.be was het weer prijs: <span style="font-style:italic;">“In Oud-Turnhout is een paard afgemaakt nadat het was aangereden door een quad.”</span> (7 maart) 15 maart, zelfde site:<span style="font-style:italic;"> “In Zutendaal is gisteren een ruiter om het leven gekomen tijdens een paardenevenement.”</span> 20 maart: <span style="font-style:italic;">“In Arendonk zijn vanmiddag een paard, een man en zijn koets in het kanaal terechtgekomen.”</span> Wat is dat met paarden op de vrt? Leven wij hier in een manège of zo? En als dit nationaal nieuws hoort te zijn volgens de Vlaamse openbare omroep, wat zou dan regionaal nieuws zijn? <br /><br />Ook een despoot heeft twijfels. Zo ben ik er nog steeds niet uit of ik Vlaanderen onafhankelijk zou verklaren of niet. Misschien zouden de Vlamingen meer op hun gemak zijn als ze gewoon onder elkaar waren. Samen naar de koers kijken, pintje pakken, alles goed met de kinderen? Gemoedelijke, beetje schichtige mensen, niets kwaads in de zin – totdat er in<span style="font-style:italic;"> Le Soir</span> een beroerd opiniestukje verschijnt tegen de Vlaamse wooncode, geïllustreerd met een foto van een massagraf in Nigeria – slachtoffers van etnische zuiveringen. Bart de Wever was zo verstandig om de bevolking te attenderen op iets waarvan geen Vlaming het bestaan vermoedde, namelijk een slecht opiniestuk in een Franstalige gazet. ‘<span style="font-style:italic;">Le Soir</span> is een haatdragende krant,’ verklaarde de boeddha van de Vlaamse verongelijktheid, en diende prompt een klacht in bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding. Waarop Bieke van <span style="font-style:italic;">Le Soir</span> dan weer in alle Vlaamse media kwam janken dat De Wevers beschuldiging “beledigend, onterecht en onrechtvaardig” was. (<span style="font-style:italic;">Despoot slaakt diepe zucht:</span>) Vlamingen en Franstaligen, nog altijd halen ze soms het slechtste, het kleinste, het zieligste in elkaar naar boven. <br /><br />Was die foto overdreven? Natuurlijk was die foto overdreven. Maar overdrijven is een wezenlijk onderdeel van polemische communicatie en polemiek kun je net zo goed met beelden als met woorden voeren. In de context van dat stukje was er helemaal niks mis met die foto. Sterker, die foto heeft zeer goed gewerkt, als je ziet hoe de Vlaamse goegemeente zich erdoor heeft laten provoceren. Ik moest terugdenken aan <span style="font-style:italic;">Les Flamingants</span> en de woedende verontwaardiging die dat scheldliedje van Jacques Brel hier ontketende, ruim dertig jaar geleden. Sommige Vlamingen hebben nog niets bijgeleerd.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-56521024000563093352010-03-10T08:42:00.001+01:002010-03-10T08:47:13.813+01:00Mijn laatste droomNiemand vraagt mij nog wat ik later wil worden. Dat krijg je als je vijftig bent. Zoveel later heb je dan niet meer. Dat zeggen de mensen natuurlijk nooit in je gezicht, maar dat denken ze wel. En de mensen krijgen in deze wereld vaak gelijk, ook als ze het niet hebben. Maar tien jaar geleden hoorde ik die vraag ook al niet meer: wat wil je later worden? Wat ga je later doen? Terwijl ik toen toch nog behoorlijk wat later had. Kennelijk heeft die vraag een leeftijdsgrens, komt er een moment waarna het niet meer welvoeglijk is om iemand te vragen naar toekomstplannen die hij wellicht niet meer heeft, dromen die hij wellicht niet meer koestert, wegens - nou ja, te oud dus. <br /><br />Toch heb ik nog één droom. Ik zou nog graag despoot worden. Verlicht natuurlijk, maar toch despoot. Ik vind dat ik daar nu de juiste leeftijd, de vereiste maturiteit voor heb. Despoot mag je niet te jong worden. Kijk naar Nero. Keizer op zijn zeventiende, dood op zijn eenendertigste. Liet een ontzettende puinzooi achter. Veel te jong aan de top gekomen. Kon duidelijk niet om met de macht. Of neem Richard II. Koning van Engeland op zijn tiende. Verbijsterde vriend en vijand toen hij op zijn veertiende door onderhandelingen een einde maakte aan een boerenopstand. Dat gaat zo’n <span style="font-style:italic;">cadet</span> naar het hoofd natuurlijk. Richard werd helemaal zot van eigendunk. Graaide in de staatskas, verbande, beboette en executeerde tegenstanders à volonté. Afgezet en dood op zijn drieëndertigste. Had Shakespeare geen weergaloos stuk over hem geschreven, wij zouden van Richard II niet meer spreken. Verlicht despotisme is niets voor tieners.<br /><br />Maar ik ben er klaar voor. Ik heb genoeg gelezen, genoeg gereisd, genoeg mensen gesproken, de wereld lang genoeg geobserveerd om te weten dat het zo niet verder kan. Ik wil mijn verantwoordelijkheid niet langer ontlopen. <br /><br />Ik beloof dat ik op de eerste dag van mijn verlicht bewind het parlement zal sluiten. Die ouderwetse praatbarak bezit niet de macht en zeker niet het talent om de problemen van deze tijd het hoofd te bieden. Ik installeer meteen een oligarchie. Het dagelijks bestuur van het land komt in handen van een paar uiterst intelligente en bekwame mannen en vrouwen die mij voldoende integer lijken om op zindelijke wijze met macht om te gaan. Ik denk aan Bert De Graeve, Frank Vandenbroucke, Christine Van Broeckhoven en Bea Cantillon. Aan Paul de Grauwe vraag ik om een alternatief economisch model te ontwikkelen. Op mijn tweede despotendag sluit ik immers de beurs. Er moet een einde komen aan de permanente financiële onzekerheid waarin mensen als gevolg van al dat tomeloze gesjacher al vele decennia verkeren. <br /><br />Op mijn derde dag nodig ik mijn oude prof Etienne Vermeersch uit. Hij moet me komen uitleggen waarom hij zich met die rare Gravensteengroep heeft vereenzelvigd, en waarom hij denkt dat een onafhankelijk Vlaanderen democratischer zou zijn dan België ooit is geweest. Ik vermoed hier volksverlakkerij, maar als Vermeersch mij kan overtuigen dat, ik zeg maar wat, in zo’n Vlaanderen het erfrecht fundamenteel wordt herzien, dat de vermogensbelasting er tien keer hoger zal zijn dan de belasting op arbeid, dat verplegers en verpleegsters er minstens evenveel zullen verdienen als topvoetballers en vrouwen niet minder dan mannen – goed, dan scheur ik ons af. Dan maak ik van Vlaanderen een utopische bonzai-republiek, een soort politiek madurodam dat grotere, onrechtvaardigere mogendheden tot voorbeeld zal strekken. De monarchie wordt sowieso afgeschaft.<br /><br />Op de vierde dag richt ik een staatskrant op. Een krant zonder advertenties, zonder regionaal flutnieuws, zonder narcistische, schmierende journalisten, een krant die zijn lezers niet opvrijt, geen bonnetjes of gratis tickets uitdeelt, een uitmuntend geschreven krant die mij uitstekend informeert over wat er werkelijk toe doet in de wereld, zonder commerciële en andere tactische bijgedachten. En ik beloof vele zweepslagen voor elke journalist die het nog bestaat om in nationale nieuwsuitzendingen te berichten over een verdronken paard of een brandend fritkot. <br /><br />Op de vijfde dag laat ik een aantal mensen arresteren, niet omdat ze misdadigers zijn, maar gewoon, omdat ik ze vervelend vind. Draaikonten, konkelaars, gluiperds, genre Noël Slangen of Siegfried Bracke: de nor in. Maar verlicht als ik ben laat ik hen niet ophangen, liever spreek ik de gruwelijkste straf uit die zulke mensen in deze tijden kan treffen: ze mogen nooit meer op teevee. O heerlijke nieuwe wereld!Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-10610715679447906442010-02-17T18:05:00.003+01:002010-02-17T18:20:06.795+01:00Frank Vandenbroucke naar Voka?<span style="font-weight:bold;">De ene schreef een schunnige open brief, de andere een degelijk maar braaf artikel: over de recente media-interventies van Vokabaas De Bruyckere en SP.A-politicus Frank Vandenbroucke.<span style="font-style:italic;"></span></span><br /><br />Vorige week publiceerde Luc De Bruyckere, voorzitter van het Vlaams netwerk van ondernemingen Voka, op de opiniepagina van <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> een “Open brief” gericht aan zijn kleinkinderen Arthur, Julie en Louise, “respectievelijk 6 jaar, 4 jaar en 6 maanden jong.” De Vokabaas vroeg zich af hoe hun wereld er anno 2028 zal uitzien. Door de vergrijzing en de explosieve stijging van de gezondheidszorgen zullen jullie minstens “3.000 euro extra belastingen moeten betalen,” zo had opa zijn grut alvast even voorgerekend. Waarna hij kort uitlegde hoe wij de generatie van zijn kleinkinderen kunnen en moeten behoeden voor dit fiscaal armageddon. Door te ondernemen natuurlijk. Wij moeten “radicaal investeren in de vernieuwing van onze business en onze economie, in de internationalisatie van onze activiteiten en in de ontwikkeling van onze mensen. Want enkel op die manier kan de werkgelegenheid van de toekomst worden gerealiseerd. Dan pas zullen er duurzame jobs komen.” Sic, sic, sic. <br /><br />Het is niet de eerste en het zal niet de laatste keer zijn dat iemand uit werkgeverskringen deze hopeloze, duizendmaal weerlegde, tot op de draad versleten gemeenplaatsen debiteert. Toch ging ik weer lichtjes aan het schuimbekken bij het lezen van zoveel baarlijke onzin. <span style="font-style:italic;">Nog één keer</span>: het doel van het neoliberale systeem is niét werkgelegenheid creëren, het doel is geld verdienen. Mét werknemers als het moet, zonder werknemers als het kan. Al de rest is vuige retoriek. Dat schuim had ook veel te maken met het format waarvoor de Vokabaas had gekozen. De open briefvorm was een even sentimentele als doorzichtige camouflagetechniek die geen ander doel had dan de belangen en overtuigingen van het patronaat zo <span style="font-style:italic;">onschuldig</span> mogelijk voor te stellen. Uiteraard waren De Bruyckeres kleinkinderen niet de werkelijke bestemmelingen van zijn brief. Maar dankzij het personage van de minzame, bezorgde opa werd de strategie van de economische lobbygroep Voka vermomd als een ideologisch neutrale bekommernis omtrent het toekomstig welzijn van al onze kinderen en kleinkinderen. De inhoud van de brief was intellectueel armoedig, de vorm vuns en vals. <br /><br />Ook de socialistische politicus Frank Vandenbroucke, alom gerespecteerd behalve door de lilliputters in zijn eigen partij die hem hebben <span style="font-style:italic;">kalltgestelt</span>, publiceerde vorige week een tekst waarin hij nadenkt over de toekomst van de welvaart in dit land. Vandenbroucke schreef geen kleffe brief maar een uitvoerig artikel, neerslag van een lezing die hij onlangs hield, getiteld “Strategische keuzes voor het sociale beleid.” De gewezen minister maakt zich zorgen over de opnieuw toenemende ongelijkheid in de maatschappij (“Overal hebben de overheden hun herverdelende ambitie opgeborgen.”), over vergrijzing en pensioenen en gezondheidszorg en hoe dat allemaal te betalen moet blijven in de toekomst. Hij pleit, zoals je van een beetje socialist mag verwachten, “onverkort voor een egalitaire benadering” van het sociale beleid. En dus tegen een “individualisering van rechten” in de sociale zekerheid. Herverdeling moet “hoog op de agenda” blijven. <br /><br />Vandenbroucke schrijft ook dat België heel zwaar zal moeten saneren wil het in 2015 een budgettair evenwicht bereiken, en dat we gedurende “een zekere periode de ruimte voor loonsverhogingen (zullen) moeten inruilen voor bijdragen in aanvullende pensioenregelingen.” Met name deze twee ideeën kregen meteen veel aandacht in de media. Waarom eigenlijk? Harde saneringen en géén loonsverhogingen: dat is natuurlijk wel een beetje vloeken in de rode kerk, maar zo radicaal zijn deze suggesties nu toch ook niet. Vandenbroucke schrijft doordacht, hij steunt zijn betoog met cijfers, hij analyseert en projecteert - en al is zijn betoog een beetje gortdroog, het heeft een niveau dat je in de Belgische politiek niet vaak tegenkomt. Maar waarom moest dit nu <span style="font-style:italic;">zo</span> veel aandacht krijgen? Wat voor nieuws bevat zijn analyse eigenlijk? Ik heb er werkelijk niets in gelezen wat me opzienbarend, gedurfd, controversieel, verrassend, vernieuwend toescheen. <br />Als Vandenbrouckes essay moet worden geprezen omdat het een dappere <span style="font-style:italic;">wake-up call</span> zou zijn, zoals hier en daar te lezen was, dan moeten zijn geestelijke soortgenoten wel in een heel diepe coma vertoeven. <br />Pregnanter lijkt me de vraag of het bevriezen van de lonen (ten voordele van aanvullende pensioenen) en een hard saneringsbeleid in deze door de banken verwoeste tijden wel <span style="font-style:italic;">socialistische</span> prioriteiten zijn. Terwijl economen als Paul Krugman en Joseph Stiglitz – toch niet van de marxistische school – al maanden nadrukkelijk pleiten tégen drastische overheidsbesparingen en voor<span style="font-style:italic;"> deficit spending</span>, lijkt Vandenbroucke hier beleidsopties te onderschrijven waar opa De Bruyckere het alvast niet oneens mee zou zijn. Natuurlijk legt een Sp.a’er andere accenten dan Vokapitalisten. De ene wil altijd een beetje meer herverdeling via de overheid, de andere wil altijd een beetje meer ‘vrije markt’. Tussen die twee polen jojoot het systeem in West-Europa al ruim een halve eeuw. Maar misschien zijn voor een fundamentele, toekomstgerichte oplossing wel radicalere remedies nodig. <br /> <span style="font-style:italic;">Lieve kleinkinderen, wij hebben zopas de banken genationaliseerd, alle bonussen afgeschaft en het gesjacher op beurzen bij wet verboden</span>… Dat zou nog eens een opa zijn.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-54296898666077766772010-02-05T13:35:00.004+01:002010-02-05T13:50:30.931+01:00Obama in de zorgen<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkUsEY29aVMoceHFP5lmUqmGmU2gTj-CZ99moXogW7ItGSl6CwyM156K9VFPhQrNY09FuAjRnue0WJElJDQbO_mTISyzBe41rdwj0DdmlkL_b3S9qQLVNSNWGgZO-VB_l7flepCjD2WMQ/s1600-h/_MG_0474-hero.jpg"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 180px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkUsEY29aVMoceHFP5lmUqmGmU2gTj-CZ99moXogW7ItGSl6CwyM156K9VFPhQrNY09FuAjRnue0WJElJDQbO_mTISyzBe41rdwj0DdmlkL_b3S9qQLVNSNWGgZO-VB_l7flepCjD2WMQ/s320/_MG_0474-hero.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5434739052033566290" /></a><br /><span style="font-weight:bold;"><br /><br /><span style="font-style:italic;">President Obama beleeft beroerde tijden. De werkloosheid blijft hoog, de hervorming van het zorgstelsel is mislukt, het verzet groeit. Ook in zijn State of the Union kon de president het tij niet keren.</span></span><br /> <br /><br />“Ik geef niet op,” zei president Barack Obama vorige week woensdag (27 januari) aan het slot van zijn eerste State of the Union. Daarmee bedoelde hij in de eerste plaats dat hij de strijd voor een historische uitbreiding van de ziekteverzekering in de VS wil voortzetten, ook nu de Democraten in de Senaat de zetel van wijlen Ted Kennedy hebben verloren aan een Republikein. Door dat verlies beschikken de Democraten niet langer over de vereiste 60% meerderheid die nodig is om de oppositie geheel buitenspel te zetten. Dat de Democraten uitgerekend de zetel van Ted Kennedy verloren, een van de progressieve helden van hun partij die 47 jaar lang in de Senaat had geijverd voor een hervorming van de ziekteverzekering en toen net een jaartje te vroeg doodging, is meer dan een politieke tegenslag voor Obama, het is een blamage met tragische allures. <br /><br />Iedereen die de Amerikaanse politiek van ver of nabij volgt vraagt zich af hoe het nu verder moet met die hervorming van de zorg. Ook de president en zijn adviseurs weten het blijkbaar niet. Obama bleef er bijzonder vaag over in zijn speech vorige week. De klemtoon lag, zoals iedereen had verwacht, op de noodzaak om nieuwe banen te creëren. “Jobs moeten onze topprioriteit in 2010 zijn,” luidde het. Dat is niet te verwonderen in een land waar de afgelopen twee jaar als gevolg van de crisis ruim zeven miljoen banen zijn verdampt. De bevolking mort, de polls zijn slecht, het ongeduld is groot. En dus herschikt de president zijn prioriteiten. Hij somde vier thema’s op die in de volgende maanden zijn bijzondere aandacht zullen genieten: financiële hervormingen – waarbij het voorstel om zomaar eventjes dertig miljard dollar van de grote banken in Wall Street over te hevelen naar kleinere ‘community banks’ het meest opvallende was -, innovatie, met name in de energiesector, een verdubbeling van de export in vijf jaar tijd, en een verbetering van het onderwijssyteem op alle niveaus. Niet echt revolutionaire dingen, wel veel nobele intenties natuurlijk, maar die vielen ook al te beluisteren in de speeches van Obama’s Democratische voorganger Jimmy Carter, ruim dertig jaar geleden. <br /><br />Pas daarna sneed Obama het heikele thema van de gezondheidszorg aan. “Het zal ondertussen wel duidelijk zijn dat ik me niet op de gezondheidszorg heb gericht omdat ik dacht dat dit een politiek verstandige keuze was,” grapte de president. Zelfs de Republikeinen lachten (een beetje). Obama gaf toe dat hij het belang van zijn hervormingsplannen niet altijd even goed heeft uitgelegd aan de Amerikaanse bevolking. Op die manier nam hij een deel van de verantwoordelijkheid op zich voor de politieke impasse waarin het Amerikaanse beleid momenteel verkeert. Maar ook in zijn State of the Union – toch een van de meest bekeken televisieprogramma’s van het jaar in de VS - liet Obama de kans liggen om al die miljoenen mopperende en twijfelende Amerikanen te overtuigen van de noodzaak van zijn plannen. Aan de politici die voor hem zaten vroeg hij om zijn voorstellen opnieuw te bekijken. Het klonk bijna smekend: “Laat de hervormingen niet schieten. Niet nu. Niet nu we er zo dichtbij zijn. Laten we proberen elkaar te vinden en dit werk af te maken in het belang van het Amerikaanse volk. Laten we dit afmaken. Laten we dit afmaken. (<span style="font-style:italic;">Don’t walk away from reform. Not now. Not when we are so close. Let us find a way to come together and finish the job for the American people. Let’s get it done. Let’s get it done.</span>) En als iemand van jullie een beter plan heeft om verzekeringspremies te verlagen, om het deficit te reduceren, om wie geen verzekering heeft te verzekeren en misbruik door verzekeringsmaatschappijen te stoppen – laat het mij dan weten,” aldus Obama, “ik wil het graag zien.” <br /><br />Dat was een wat uitdagende maar tegelijk ook erg bescheiden poging om het zorgdebat nieuw leven in te blazen. Hoe anders klonk Obama in de grote speech over zorghervorming die hij voor ditzelfde Congres hield in september 2009, niet eens een half jaar geleden. “Ik wil altijd luisteren naar wie een ernstig voorstel heeft,” zei Obama toen, “maar ik heb geen tijd voor degenen die vinden dat het beter is om dit plan te torpederen dan om het te verbeteren. Ik zal niet dulden dat belangengroepen weer tactische spelletjes gaan spelen met de bedoeling dat alles precies zou blijven zoals het altijd al was. Wie de inhoud van dit plan verkeerd voorstelt, zal tot de orde worden geroepen,” waarschuwde Obama op een ongebruikelijk heftige, bijna dreigende toon. “Ik ben niet de eerste president die zich over de gezondheidszorg ontfermt,” zei hij nog, “maar ik ben vastbesloten om de laatste te zijn.” Die zin leverde hem vijf maanden geleden nog een donderend applaus op. <br /><br /><blockquote><span style="font-weight:bold;">Laat er geen twijfel over bestaan: de hervorming van de ziektezorg kan niet, mag niet en zal niet nog eens een jaar worden uitgesteld.<br /><span style="font-style:italic;">President Obama, 24 februari 2009</span></span></blockquote><br /><br />Ook in zijn allereerste speech tot het Congres, in februari vorig jaar, luttele weken na zijn inauguratie, klonk de president erg ongeduldig en zelfverzekerd: “Laat er geen twijfel over bestaan: de hervorming van de ziektezorg kan niet, mag niet en zal niet nog eens een jaar worden uitgesteld.” (<span style="font-style:italic;">So let there be no doubt: healt care reform cannot wait, it must not wait, and it will not wait another year.</span>) Toch besefte de president ook toen al dat hem ook zware economische uitdagingen wachtten. In de tweede zin van zijn speech zei hij: “Ik weet dat voor vele Amerikanen die nu zitten te kijken de toestand van onze economie de grootste zorg is.” Over zijn economische agenda was hij ook toen al heel duidelijk: <span style="font-style:italic;">It’s an agenda that begins with jobs</span>.<br /><br />Niettemin kun je stellen dat Obama, tot wanhoop van velen, ook in zijn eigen partij, in de daaropvolgende maanden veel meer aandacht en energie heeft besteed aan de hervorming van de zorgverzekering dan aan de economische problemen. Die verleiding is te begrijpen. Nooit was het momentum om de zorgverzekering grondig te hervormen groter dan in die eerste maanden van Obama’s presidentschap. Wat velen voor hem vergeefs hadden geprobeerd, leek nu eindelijk te zullen gaan lukken. Toen de Senaat op kerstavond 2009 na <span style="font-style:italic;">vijfentwintig</span> dagen debatteren en verschillende stemronden eindelijk een wetsontwerp goedkeurde dat de gezondheidszorg fundamenteel zou veranderen, was de sfeer bij de Democraten en op vele plaatsen in de media ronduit euforisch. Er was sprake van een historische dag in de Amerikaanse politiek. Wellicht heeft dat verlangen om geschiedenis te schrijven een grote, misschien te grote aantrekkingskracht uitgeoefend op de president en zijn entourage, en is de aandacht voor andere dringende thema’s mede daardoor verslapt. <br /><br />Overigens is het natuurlijk niet zo dat er in de VS géén ziekteverzekering of géén werkloosheidsuitkeringen bestaan, zoals vele Europeanen die een nogal simplistisch jungle-beeld van de VS hebben, schijnen te denken. De meeste legale, werkende Amerikanen zijn wel degelijk verzekerd. Dat is meteen ook een van de redenen waarom Obama bij de middenklasse zo snel zoveel populariteit heeft verloren: de economische recessie is voor veel meer mensen een probleem en een zorg dan de ziekteverzekering. Obama heeft er weliswaar steeds op gehamerd dat het huidige zorgsysteem in de VS geweldig duur en inefficiënt is en dat zijn hervormingsplannen dus ook economisch noodzakelijk en voordelig zijn, maar dat argument lijkt steeds minder indruk te maken op de vele duizenden Amerikanen die sceptisch staan tegenover Obama’s plannen, juist omdat ze die te duur vinden en beducht zijn voor de fiscale gevolgen ervan.<br /><br /><blockquote><span style="font-weight:bold;">Ik ben niet de eerste president die zich over de gezondheidszorg ontfermt, maar ik ben vastbesloten om de laatste te zijn.<br /><span style="font-style:italic;">President Obama, 10 september 2009</span></span></blockquote><br /><br />De kritiek op Obama’s plan is tweeërlei. De voorgestelde hervormingen kosten te veel en ze geven te veel macht aan de federale overheid, iets waar heel veel Amerikanen traditioneel allergisch voor zijn. <br /><br />Deze dubbele onvrede leidde in de zomermaanden van vorig jaar tot het ontstaan van allerlei protestgroepen die intussen landelijke bekendheid genieten als de Tea Party. Die naam refereert aan een historisch incident dat in 1773 plaatsvond in Boston (Massachusetts), toen balorige kolonisten daar uit protest tegen een belastingplan van Engeland de theelading van drie schepen in de haven loosden. <br /><br />De Tea Party van vandaag verdedigt drie basiswaarden, zo staat te lezen op de officiële website van de beweging: “fiscale verantwoordelijkheidszin, een overheid met grondwettelijk begrensde bevoegdheden en de vrije markt.” Erg vernieuwend klinkt dat alvast niet. De beweging is dan ook zo reactionair als wat, ontstaan uit onvrede met <span style="font-style:italic;">excessive government spending</span> en <span style="font-style:italic;">taxation</span>, uit politieke allergieën dus die even oud zijn als de VS. “It’s just tax, tax, tax,” zei een onafhankelijke kiezer die vorige week in Massachusetts voor Scott Brown stemde, “and I think the people are just getting sick of it.” <br /><br />Amerikanen zijn altijd als de dood geweest voor regeringen met ambitieuze plannen, omdat zulke plannen meestal veel geld kosten en dus tot hogere belastingheffingen leiden. En belastingen betalen is een burgerplicht waar Amerikanen altijd de grootste moeite mee hebben gehad. <span style="font-style:italic;">No taxation without representation</span> luidde de slogan die de Onafhankelijkheidsoorlog inleidde. De kolonialen haalden er zelfs Shakespeare bij om lucht te geven aan hun afkeer van het Engelse belastingbeleid. Nog voor de Onafhankelijkheid circuleerde in Boston een parodie op Hamlets beroemdste monoloog: <span style="font-style:italic;">Be taxt or not be taxt – that is the question / Whether ‘tis nobler in our minds to suffer / The sleighs and cunning of deceitful statesmen / Or to petition ‘gainst illegal taxes / And by opposing, end them. </span>Een viscerale afkeer van een belastingen heffende overheid: het zit Amerikanen in de genen. Het is precies die afkeer waar de Tea Party zich mee voedt. <br /><br />Voorlopig gaat het hier nog om een erg amateuristisch georganiseerde club, zonder nationale leiders of structuren, maar dat kan snel veranderen als de populariteit van deze beweging zo blijft toenemen. Volgens een peiling van NBC en de Wall Street Journal in december, is 41 % van de Amerikanen voor de Tea Party, 35% voor de Democraten en slechts 28 % voor de Republikeinse partij (wat een totaal oplevert van 104% - zo wetenschappelijk zijn die peilingen ook weer niet). <br />De relatie tussen de Republikeinse partij en de Tea Party-beweging is dubbelzinnig. Sommige Republikeinen vinden dat de partij deze beweging moet omhelzen, anderen vrezen dat de Grand Old Party daardoor al te zeer in de greep van een erg rechts populisme zou raken, wat mainstream republikeinen dan weer naar het Democratische kamp zou kunnen jagen. Dezelfde ambiguïteit bij de Tea Party’ers: sommigen vinden dat deze spontane protestbeweging vooral buiten de bestaande politieke structuren moet blijven, anderen achten het opportunistischer om via het partijapparaat van de Republikeinen politieke macht te verwerven. Scott Brown, de republikein die twee weken geleden de senaatzetel van Ted Kennedy in Massachusetts veroverde, beweerde kort voor de verkiezingen dat hij helemaal niet wist wat de Tea Party was, terwijl hij enkele dagen eerder een <span style="font-style:italic;">fundraising dinner</span> had bijgewoond ten voordele van zijn campagne, georganiseerd door de Greater Boston Tea Party. Republikeinen zijn natuurlijk wel geïnteresseerd in de steun en de stemmen van zogeheten Teapublicans, maar ze hebben zich nog niet met de beweging vereenzelvigd. <br /><br />Tot nu toe heeft geen enkele toppoliticus met nationale bekendheid zich bij de theeclub gevoegd. Maar ook dat kan snel veranderen. Het hoogtepunt tijdens de National Tea Party Convention die deze week plaatsvindt in Nashville (Tennessee) is ongetwijfeld de speech van Sarah Palin. Een mens mag natuurlijk nooit te snel wanhopen, maar een snel groeiende grass roots beweging van buitengewoon ontstemde en politiek uiterst gepassioneerde Amerikaanse patriotten, aangevuurd door La Pasionara van Alaska… dat zou bij de verkiezingen in november wel eens de grootste electorale dreiging voor het traditionele tweepartijensysteem kunnen zijn sinds Ross Perrot.<br /><br />Het lijdt geen twijfel dat Obama erg beroerde weken achter de rug heeft. Het verlies van Ted Kennedy’s senaatszetel is een catastrofe die kennelijk niemand in het Democratische kamp had zien aankomen. In zijn State of the Union klonk Obama dan wel vastbesloten om door te gaan met zijn beleid, maar hij zei niet hoe hij dat gaat doen, nu de kaarten zo veel slechter liggen dan twee weken geleden. De Republikeinen voelen zich gesterkt door de onverhoopte overwinning van Scott Brown. De Tea Party heeft de wind in de zeilen. Conservatieve Democraten die de president tot nu toe node hebben gesteund, krabben zich achter de oren. En ook bij zijn eigen democratische kiezers en in de media neemt de scepsis toe. De magie is weg.<br /><br /><blockquote><span style="font-weight:bold;">Laat de hervormingen niet schieten. Niet nu. Niet nu we er zo dichtbij zijn. Laten we proberen elkaar te vinden en dit werk af te maken in het belang van het Amerikaanse volk.<br /><span style="font-style:italic;">President Obama, 27 januari 2010</span></span> </blockquote><br /><br />De verkiezingen zijn pas in november. Dat is in de politiek een eeuwigheid. Niets is zo grillig als een populariteitscurve. Ronald Reagan was tijdens de eerste tweeëneenhalf jaar van zijn presidentschap veel minder populair dan Obama nu is, terwijl iedereen zich de oerconservatieve republikein nu lijkt te herinneren als een uitermate populaire president. Die populariteit verwierf hij pas toen de Amerikaanse economie opveerde. Het zal Obama niet anders vergaan. Als de economische toestand de volgende maanden aanzienlijk verbetert en het aangekondigde banenbeleid succesvol is, dan hoeven de midtermverkiezingen voor de Democraten helemaal niet op een ramp uit te draaien. Maar als de president ook na zijn tweede ambtsjaar geen tastbare economische verbeteringen kan voorleggen, dan dreigt voor de Democraten in november inderdaad een electoraal bloedbad. Volgens politieke analysten zouden er in november in het Huis van Afgevaardigden 58 Democratische zetels ‘onzeker’ zijn. Om de meerderheid in het Huis te heroveren, moeten de Republikeinen 40 van die 58 zetels inpikken (en al hun eigen herverkiesbare zetels behouden). Dat lijkt veel, maar er is een akelig precedent. In 1994, bij midtermverkiezingen tijdens de eerste ambtstermijn van Bill Clinton, verloren de Democraten maar liefst 54 zetels in het Huis van Afgevaardigden, waardoor de Republikeinen voor het eerst in veertig jaar opnieuw de meerderheid vormden. Die desastreuze nederlaag was mede veroorzaakt door Clintons mislukte poging eerder dat jaar om de gezondheidszorg grondig te hervormen. Obama is een gewaarschuwd man.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-54963404294370450612010-01-19T22:08:00.002+01:002010-01-19T22:11:53.314+01:00Nutteloze nieuwjaarsbrief<span style="font-style:italic;">Liefste meter en peter,</span><br /><br />Ik weet het wel, gij zijt al keilang dood,<br />Wat kan mijn aards gewauwel u nog schelen,<br />Gij vindt het vast en zeker idioot,<br />Dat ik u nog een nieuwjaarsbrief wil mailen.<br /><br /> (O wist gij maar wat mailen was!<br />Een mailtje is een brief van glas)<br /><br />Maar wees niet bang: ik vraag u geen cadeau,<br />Geen laptop, geen console en geen Wii,<br />De mens – en ik citeer Jean-Jacques Rousseau –<br />Kan echt wel leven zonder MP3.<br /><br />Ik vraag alleen dat gij mij zoudt zien staan,<br />Hier in Tervuren met mijn rimramrijm,<br />Het duurt niet lang, hoor mij nu even aan, <br />Ik zal u niet vervelen met geslijm.<br /><br />Wat geeft gij om ons roepen en ons smeken, <br />Daar op uw eeuwig onderduikadres,<br />Zo ver van ons verdriet en onze stress,<br />Van kanker en van rommelhypotheken.<br /><br />Er was een tijd, maar dat is lang geleden,<br />Dat god ons lijden voor zijn rek’ning nam,<br />Waar is hij nu, de laffe ombudsman?<br />De hemel is een spambox vol gebeden.<br /><br />Al heb ik dan aan uw hiernamaals schijt,<br />Al hou ik niet van tucht en penitentie,<br />Er zijn toch dagen dat ik u benijd,<br />Daar in uw transcendente residentie.<br /><br />Want hier op aarde gaat het hel’maal mis, <br />De wereld is in handen van malloten,<br />Die doen alsof het nergens beter is, <br />Terwijl toch ied’reen weet: ‘t is naar de kloten. <br /> <br />Neem Vlaanderen, het land van uwe dromen,<br />Waar God u toesprak in het ABN,<br />Dat is in angst en welstand omgekomen,<br />Daar jankt een xenofoob in ieder gen.<br /><br />Verwekt uit achterdocht en eigenwaan,<br />Probeert het al wat vreemd is weg te pesten,<br />Het spreekt geen taal, het brabbelt zelfvoldaan,<br />Het slikt en spaart en huichelt als de besten.<br /><br />Ook elders zorgt de mens voor veel ellende,<br />Hij steelt en liegt, hij sjachert en hij moordt,<br />Zelfs in dat nette land van Balkenende,<br />Wordt soms de rust op straat ineens verstoord.<br /><br />Geloof mij maar, het gaat hier echt niet goed,<br />Neem vorig jaar – ook dit verzin ik niet –<br />Toen gingen banken zélf zowaar bankroet,<br />Het scheelde niks of alles was failliet.<br /><br />Ik weet niet of gij daar waar gij nu staat,<br />De gaten in de ozonlaag kunt zien,<br />Het is te laat, om zeep is ons klimaat,<br />Wij hebben denk ik nog een jaar of tien.<br /><br />Ik ben niet oud niet jong maar moe, <br />Want al dat peinzen, al dat internetten,<br />En al dat bloggen, zeiken in gazetten,<br />Wat doet het er in godsnaam toe?<br /><br />Wat kan een mens die niet wil buigen nu nog doen?<br />Ach, toch niet wéér een column of een commentaar,<br />Ik denk dat ik maar eens een staatsgreep pleeg dit jaar.<br />Dag peter meter lief, een zoen van uw kapoen.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-41521945773729350222009-12-15T17:35:00.006+01:002009-12-17T01:00:46.510+01:00Een roman is geen restaurant<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDbojdPBbsRqm6ui48LN49lov2ys_3gpHm1NfQV7Z_DpBoZesXDdkX7Pzf6juvofaztd9aBVNA3-1AMJ6wXxIJTliseuCtNw_GJAsWwe_x_Nk_GBRLH4dainw9PnBftjgcNbVGrEld1Ps/s1600-h/priemgetallen.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 190px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDbojdPBbsRqm6ui48LN49lov2ys_3gpHm1NfQV7Z_DpBoZesXDdkX7Pzf6juvofaztd9aBVNA3-1AMJ6wXxIJTliseuCtNw_GJAsWwe_x_Nk_GBRLH4dainw9PnBftjgcNbVGrEld1Ps/s320/priemgetallen.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5415567895357992482" /></a><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />Het gaat goed met het romandebuut van de jonge Italiaanse schrijver Paulo Giordano (°1982):<span style="font-style:italic;"> De eenzaamheid van de priemgetallen</span> kreeg in Italië meteen de meest prestigieuze literatuurprijs van het land, de Premio Strega, en er werden al meer dan een miljoen exemplaren van verkocht. Ook de Nederlandse vertaling doet het uitstekend: ruim 250 000 exemplaren in elf maanden. Hoe is die bijval te verklaren? Welke maatstaven leggen al die jubelende recensenten aan? Wat zijn hun argumenten? <span style="font-weight:bold;">De receptie van deze Italiaanse succesroman in de Nederlandse pers getuigt van een onthutsende eensgezindheid en oppervlakkigheid.</span> <br /><br /><br /><br /><span style="font-style:italic;">De eenzaamheid van de priemgetallen</span> beschrijft de onmogelijke liefde tussen twee Italiaanse jongeren, het kreupele en anorectische meisje Alice en de autistische, wiskundig uiterst begaafde Mattia. Tussen Alice en Mattia wordt het nooit echt wat, maar toch omcirkelen en doorkruisen hun jonge levens elkaar veertien jaar lang. Alice en Mattia hebben allebei erge dingen meegemaakt, ze hunkeren naar warmte en begrip maar kunnen zich nooit echt hechten, niet aan de wereld, niet aan anderen, niet aan elkaar. Vandaar de titel: “Priemgetallen zijn alleen deelbaar door 1 en door zichzelf. Ze staan op hun plaats in de oneindige rij natuurlijke getallen, zoals allemaal tussen twee ingeklemd, maar verder uit elkaar dan de andere. Het zijn argwanende, eenzame getallen (...).” <br /><br />Giordano vertelt het verhaal van Alice en Mattia tussen 1983 en 2007, in zeven chronologisch geordende episoden die het boek een eenvoudige structuur verlenen. Ook de stijl waar het boek zo om wordt geprezen, is van een grote, soms naar monotonie neigende eenvoud. Giordano mag graag afgevijlde zinnetjes stapelen: “Ze had zich geen pijn gedaan. Ze moest niet huilen. Ze kon niet nadenken over wat er zojuist was gebeurd. (...) Ze zou niets opruimen. Ze zou wachten tot haar schoonouders kwamen en haar zo aantroffen. Ze zou hun vertellen hoe Fabio zich had gedragen.” Ook het uiterst empatische vertelperspectief draagt er toe bij dat dit boek ‘lekker wegleest’. Bovendien focust de verteller nadrukkelijk op het wedervaren en de zieleroerselen van Alice en Mattia, waardoor de meeste andere personages weinig reliëf krijgen en de lezer zich dus niet al te zeer op nevenintriges of tegenstemmen hoeft te concentreren. Een <span style="font-style:italic;">easy read</span>.<br /><br />De Nederlandse vertaling is in januari 2009 verschenen bij Cargo, een imprint van De Bezige Bij. De lof spat van het kaft af: “Een van de belangrijkste boeken van het jaar. Een hartverscheurende vertelling,” krijt <span style="font-style:italic;">esta </span> (een glossy met als motto: ‘Elke twee weken serieus leuk.’). “Een hartverscheurend mooi boek” echoot <span style="font-style:italic;">Veronica Magazine</span>. “Prachtig geschreven en aangrijpend vanaf de eerste bladzijde,” juicht <span style="font-style:italic;">Libelle</span>. “Ontzettend mooi en overtuigend geschreven,” aldus de Nederlandse gratiskrant <span style="font-style:italic;">Spits</span>. <br /><br />Esta<span style="font-style:italic;">, Veronica Magazine, Libelle</span>: niet meteen gezaghebbende bladen als het over literatuurkritiek gaat, maar ook minder fluttige media hadden voor Giordano’s boek veel waardering. “De jubel in Italië” is “volkomen terecht,” schreef <span style="font-style:italic;">Het Parool</span>, “wie op zo’n jeugdige leeftijd al zo’n rijpe, levenswijze en beheerst geschreven roman schrijft, is een uitzonderlijk talent.” “Ontroerende debuutroman met een volmaakt beheerste schrijfstijl,” luidde het in <span style="font-style:italic;">Trouw. NRC Handelsblad</span> loofde Giordano’s “literaire talent, dat berust op zijn ingehouden tederheid en op de poëzie van zijn rake metaforen.” Weliswaar af en toe “sentimenteel” maar toch een “goed boek”, vond de kwaliteitskrant. Het minst onder de indruk was <span style="font-style:italic;">de Volkskrant</span>, die de schrijver “onbeholpen perspectiefwisselingen”, een “af en toe hinderlijk clichématige stijl en een stuk of wat onhandigheden” aanwreef. “Een verre van gaaf boek” heette het. Niettemin kreeg ook deze recensent van het slot “een droge mond en vochtige ogen.” In Vlaanderen noemde <span style="font-style:italic;">De Morgen</span> dit boek “een triomf.” <span style="font-style:italic;">De Standaard</span> nam gewoon de jubelrecensie uit <span style="font-style:italic;">Het Paroo</span>l over. <span style="font-style:italic;">Knack</span> heeft dit boek niet gerecenseerd, in <span style="font-style:italic;">Humo</span> verscheen een beknopte samenvatting.<br /><br />Uit dit overzichtje blijkt dat vrijwel alle recensenten <span style="font-style:italic;">De eenzaamheid van de priemgetallen</span> loven om dezelfde twee redenen: het boek is ontroerend en het is mooi geschreven. Dat zijn geen onbelangrijke maar wel erg vage en subjectieve criteria. Wat is dat, mooi schrijven? “Zijn vrouw was uit het leven aan het verdwijnen als een vochtkring uit een trui”: is dit mooi schrijven? “De meubels die de avond daarvoor nog een ziel leken te hebben (...) waren nu niets meer dan haar slaapkamermeubels, geurloos als haar lauwe berusting.” Jawel: <span style="font-style:italic;">geurloos als haar lauwe berusting</span>. Of nog: “Hij wilde ontdekken of dat storende stolsel van verlangen dat in zijn hoofd zat echt als boter zou smelten als hij zijn klasgenoot, op wie hij verliefd was, gewoon zou aanraken.” Smaken verschillen, maar laten we een beetje ernstig blijven.<br /><br />Bovendien: wat is in dit geval het aandeel van de vertalers (Mieke Geuzebroek en Pietha de Voogd) in die - betwistbare - schoonheid? Daar stond geen enkele recensent bij stil. En waarom zou een roman “gaaf” moeten zijn? Waarom is gaafheid een literaire kwaliteit? Is <span style="font-style:italic;">Macbeth</span> gaaf? <span style="font-style:italic;">Bouvard et Pécuchet? Moby-Dick?</span> En waar ligt de grens tussen hartverscheurend en sentimenteel? En waarom zou een roman “levenswijs” moeten zijn? <span style="font-style:italic;">Is Voyage au bout de la nuit</span> levenswijs? <span style="font-style:italic;">Ulysses</span>? Beckett? <br /><br />Of je nu V<span style="font-style:italic;">eronica Magzine</span> leest of <span style="font-style:italic;">NRC Handelsblad</span>, de ondoordachte normen die literatuurcritici in de commerciële media hanteren zijn grosso modo overal dezelfde: psychologisch en vaag esthetisch. Als een boek maar “mooi” geschreven is en als je er “een droge mond en vochtige ogen” van krijgt, dan is het goed. Dit is <span style="font-weight:bold;">culinaire literatuurkritiek</span>: je somt op wat je hebt gegeten en je zegt wat je lekker vond en wat niet. Klaar. Maar een roman is geen restaurant.<br /><br />Me dunkt dat literatuurkritiek toch interessantere en complexere kwesties aan de orde kan stellen, zelfs binnen de krappe ruimte die de commerciële cultuurjournalistiek haar vergunt. <span style="font-style:italic;">De eenzaamheid van de priemgetallen</span> speelt zich af in Italië tussen 1983 en 2007. Maar wat zegt het boek ons over dat land in die tijd? Niets. Geschiedenis, politiek, globalisering, cultuurkritiek: geen spoor. De roman baadt in een wereldvreemdheid die misschien wel typerend is voor eenzelvige, verliefde tieners, maar levert dit ook interessante, relevante literatuur op? Kennelijk kreeg geen enkele recensent tijdens het lezen van dit boek last van de benauwdheid die mij gaandeweg beving. Zelfs de kritiek van de Volkskrantrecensent bleef beperkt tot formele, technische tekortkomingen van het boek, en stelde niet de veel urgentere vraag: <span style="font-style:italic;">Waar is de wereld in dit boek</span>? Kon dit boek niet net zo goed in de jaren vijftig of zestig spelen? Wat is het belang van de historische markeringen - de zeven episodes spelen zich af in 1983, 1984, 1991, 1995, 1998, 2003 en 2007 - als er in het verhaal van die historische inbedding niets te merken valt? Waarom is de huishoudster van Alices vader - een welgestelde advocaat - een Ecuadoriaanse als dit gegeven er in de rest van de roman helemaal niet toe doet? Nergens slaagt deze roman erin een zinvol, verhelderend verband te leggen tussen de sombere binnenwereld van twee tobbende adolescenten en de grote buitenwereld. <br /><br /><br /><br />Moet dat dan? Moet een roman altijd cultuurkritiek zijn, zich met geschiedenis en politiek bemoeien? Is dit geen erg beperkende visie, die de betekenis van literatuur reduceert tot wat documentairemakers of, godbetert, journalisten doen? Natuurlijk moét een roman of een schrijver niets, maar dat neemt niet weg dat sommige boeken, oeuvres, schrijvers relevanter zijn dan andere. Relevante literatuur verhoudt zich altijd op de een of andere manier tot de geschiedenis, tot een context. Relevante literatuur is éérst eigentijds en daarna misschien tijdloos. Dit betekent helemaal niet dat een relevante roman geen schoonheid of ontroering kan bevatten. Maar in literatuur die ertoe doet zijn ook schoonheid en ontroering geworteld in iets méér dan simpele psychologische herkenbaarheid. Ook schoonheid en ontroering moet je bevechten, bedingen, aan de wereld ontfutselen. Dat is het verschil tussen schrijvers als David Grossman en Orhan Pamuk enerzijds, en bellettristen als Giordano anderzijds. Het oeuvre van de eerste twee hangt met klodden vast aan een tijd, een cultuur, een context, terwijl je in een roman als <span style="font-style:italic;">De eenzaamheid van de priemgetallen</span> niet eens de vingerafdrukken van een buitenwereld aantreft. Daardoor neigt deze Italiaanse succesroman minder naar kunst dan naar edelkitsch: hij creëert, in het beste geval, schoonheid in het historisch luchtledige. Lippizanerkunst. In vergelijking hiermee is bijvoorbeeld <span style="font-style:italic;">De vliegeraar</span> een veel interessanter boek. Daarin werd een bijwijlen ook hartverscheurend en zelfs sentimenteel verhaal wél afgezet tegen het canvas van de recente geschiedenis, wat op een andere manier ook geldt voor <span style="font-style:italic;">Het huis van de moskee</span>. Of neem een best wel intimistische novelle als Ian McEwans <span style="font-style:italic;">On Chesil Beach</span>. Daarin voel je op iedere pagina hoe de benauwende tijdgeest van de jaren vijftig in Engeland doordringt tot in elke porie van de seksueel gestremde hoofdpersonages. Commercieel succesvol én relevant: het kan. <br /><br />Natuurlijk bestaan er ook romans die zich lijken te hebben losgezongen van alle herkenbare, cultuurhistorische referenties en die er toch toe doen. Ik denk aan J.M. Coetzee en José Saramago bijvoorbeeld, twee recente Nobelprijswinnaars die in hun werk vaak slechts op een zeer indirecte manier verwijzen naar een historische werkelijkheid. Maar in romans als <span style="font-style:italic;">Waiting for the Barbarians</span> en <span style="font-style:italic;">De stad der blinden</span> bezit het verhaal een duidelijk allegorisch karakter, wat de lezer uitnodigt en uitdaagt om zelf een brug te slaan tussen de romaneske wereld en de grote wereld daarbuiten. In <span style="font-style:italic;">De eenzaamheid van de priemgetallen</span> is er van een dergelijke allegorische dimensie geen sprake. Deze roman kiest radicaal voor de binnenkant: gemijmer, getob, gehunker - gevat in een eenvoudige en vereenvoudigende taal. <br /><br />Eenvoud, herkenbaarheid, directe ontroering: daarop drijft deze roman, en dat zijn wellicht ook de ingrediënten die het massale succes van dit boek verklaren. Natuurlijk staat het iedereen vrij om op deze manier aan literatuur te doen en om van dit soort literatuur te genieten. Maar de vanzelfsprekendheid waarmee de literatuurkritiek - van pulpblaadjes tot kwaliteitskranten - zich van dezelfde oppervlakkige en eenzijdige normen bedient, is bepaald zorgwekkend. Relevante literatuur is iets anders dan vacuümverpakte bellettrie. <br /><br /><span style="font-style:italic;">(Een ingekorte versie van dit stuk staat deze week in Knack.)</span>Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-88796393225927600192009-11-04T13:29:00.004+01:002009-11-05T10:43:02.489+01:00Over politiek“Sommige mensen geloven dat we het klassenconflict allang achter ons hebben gelaten,” zei politologe Chantal Mouffe onlangs in <span style="font-style:italic;">Knack</span>, “maar er bestaat nog altijd een grote kloof tussen mensen die weinig hebben en mensen die veel hebben. (...) Ik zie geen enkele reden waarom die kloof politiek niet langer relevant zou zijn. En dat is de kloof tussen links en rechts.”<br /><br />Een heldere, intellectueel aantrekkelijke gedachte, maar bij nader inzien vond ik ze toch onbevredigend. De stelling ontkent immers precies datgene wat ze zou moeten verklaren, namelijk dat die maar al te reële ‘kloof tussen mensen die weinig hebben en mensen die veel hebben’ inderdaad niet meer politiek relevant blijkt te zijn. Je kunt als politieke filosofe wel <span style="font-style:italic;">vinden</span> dat het anders hoort, in de politieke praktijk stel je vast dat die kloof zich allang niet meer vertaalt in partijpolitieke allianties. Het is niet zo dat alle arme mensen SP.A stemmen en alle rijke stinkerds Open VLD. Er zullen vast meer miljonairs op blauwe recepties rondlopen dan op groene, maar het partijpolitieke landschap is geen eenduidige weerspiegeling van de sociaal-economische verhoudingen en tegenstellingen in de maatschappij. Mede door dit gebrek aan eenduidigheid in de relatie tussen economische werkelijkheid en politieke vertegenwoordiging is het onderscheid tussen ‘links’ en ‘rechts’ zo problematisch. Partijen kunnen in sommige opzichten standpunten innemen die als ‘links’ worden beschouwd, terwijl ze op andere vlakken veeleer ‘rechtse’ belangen of ideeën verdedigen. Partijen zijn hybriden, clusters van belangen en overtuigingen, niet de dragers van een scherp omlijnd, eenduidig en coherent wereldbeeld. <br /><br />Iets daarvan blijkt zelfs uit de idiote naamsveranderingen die sommige partijen de afgelopen jaren ondergingen: de “A” in SP.A is in principe inhoudsloos, het “Open” in Open VLD is niet minder zinledig, al was het maar omdat er geen “gesloten” VLD bestaat. Toevoegingen als “A” en “Open” zijn passe partout-kwalificaties zonder enige substantiële betekenis. Zij zijn symptomatisch voor het proces van ideologische vergruizing dat alle niet-extremistische partijen kenmerkt, en dat ervoor zorgt dat fundamentele maatschappelijke belangentegenstellingen zich niet langer uiten in partijpolitieke tegenstellingen. Er is een duidelijke ontwikkeling waarneembaar van ideologisch geprofileerde naar generieke partijen. De kloof tussen arm en rijk is maatschappelijk gesproken natuurlijk nog steeds pijnlijk relevant, maar ze is niet langer vertaalbaar in partijpolitieke verhoudingen. De neoliberale list bestaat er precies in maatschappelijke conflicten te ontzenuwen, te smoren en politiek irrelevant te <span style="font-style:italic;">maken</span>. <br /><br />Een vergelijkbare evolutie zie je ook in de pers: kranten zijn alleen nog elkaars commerciële concurrenten en geen levensbeschouwelijke rivalen meer, wat mede verklaart waarom journalisten veel probleemlozer dan vroeger heen en weer bewegen tussen zogenaamd rivaliserende media. De enige logica die een journalist nog geacht wordt te onderschrijven is de bedrijfslogica. Zijn wereldbeeld is van secundair belang - tenzij hij in zijn berichtgeving een of ander extreem anarchistisch, libertair of autoritair gedachtegoed zou propageren natuurlijk. Zelfs op opiniepagina’s, toch het hart en misschien ook wel de ultieme bestaansgrond van een kwaliteitskrant, is het meestal gezellig keuvelen. Zelden lees je er een fundamentele tegenstem die het niveau van de badinerende polemiek overstijgt. <br /><br />Chantal Mouffe pleitte in dat interview niet alleen voor meer conflict in de democratie, ze brak ook een lans voor meer passie in de politiek. Wij denken dat we “alle problemen op een strikt rationele manier” kunnen oplossen, zei ze, dat we altijd wel een consensus vinden als we “met z’n allen aan tafel gaan zitten als gelijke en rationele burgers (...). Maar “zo werkt politiek niet. Politiek heeft ook te maken met emoties.” Als voorbeeld van een emotioneel geladen conflict verwees Mouffe naar abortus: “Een katholiek kan ervan overtuigd zijn dat abortus een misdaad is. Een ongelovige kan ervan overtuigd zijn dat elke vrouw het recht heeft om voor abortus te kiezen. Dat conflict kan onmogelijk op een rationele wijze worden beslecht, een consensus is hier uitgesloten.” Een bizarre gedachte. Abortus is in dit land verplicht noch verboden. Katholieken kunnen het dus rustig een misdaad blijven vinden, ongelovigen niet. De wet verhindert dat de ene groep zijn opvattingen aan de andere opdringt, wat het geval was zolang abortus helemaal illegaal was. Is dit nu niet net een schoolvoorbeeld van hoe je emotioneel geladen conflicten juist wél rationeel kunt en moet oplossen? Consensus is pas mogelijk wanneer je emotie zoveel mogelijk uit de politieke discussie bant. Politiek met passie vermengd: is daar al ooit iets goeds uit voortgekomen? De kerkhoven liggen vol met de gevolgen ervan. Als de ideologieën geen antwoorden en geen oplossingen meer bieden voor de uitermate complexe problemen van een snel globaliserende wereld, dan zullen emotie en passie daar al helemaal niet in slagen. Ik huiver een beetje voor Mouffes romantische benadering van politiek. <br /><br />Politiek bedreven door briljante, nuchtere geesten en gebaseerd op wetenschappelijk gefundeerd denken, rationele analyse, eruditie en expertise: dat zou een verademing zijn.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-28124402655627574912009-09-10T11:53:00.007+02:002009-09-10T13:14:30.974+02:00Hitler in Hoboken<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin7Hz4TNu1dTzSPE7ZMkqpJwY4g2WFqQiqscDgUCMUt-DTjdVGOGtvDl3G90SVghDLsHqNhSFiUUdy8FhXCKEQx49UvuJasyPxW-8OhzjKDmT_hesgvilvylxhzcuPFeBar2rhU3BU2mc/s1600-h/3932649703.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 181px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin7Hz4TNu1dTzSPE7ZMkqpJwY4g2WFqQiqscDgUCMUt-DTjdVGOGtvDl3G90SVghDLsHqNhSFiUUdy8FhXCKEQx49UvuJasyPxW-8OhzjKDmT_hesgvilvylxhzcuPFeBar2rhU3BU2mc/s320/3932649703.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5379776065579666274" /></a><br /><br />Hitler<span style="font-style:italic;">bashen</span>: altijd lekker. Gezellig gevoel van eensgezindheid. Wij tegen het Kwaad. Hitler brengt de mensen dichter bij elkaar, wat je van hoofddoeken en de standaardtaal niet kunt zeggen. Over Hitler hoeven wij niet te discussiëren. Duivel met snor, punt. Niets of niemand zal onze knusse verontwaardiging verstoren. Wij hebben zelfs wetten die mensen verbieden te ijlen. (Hadden we maar méér van die wetten.) Komt daar een zogenaamd zelfstandige onthaalmoeder uit Hoboken vertellen dat ze Dolfs ideeën “goed” vindt. “Fenomenaal” zelfs. Het kieken.<br /><br />Kreeg de hele pers over zich heen. Meteen verstoten uit het Vlaams Belang, dat beweerde mensen met zulke opvattingen niet te dulden. Alsof de zee zou zeggen: water? Nooit van gehoord. Zelfs Jo Van Deurzen werd kwaad. Binnen de 24 uur haar licentie kwijt. Wij opgelucht. Tijd voor belangrijker kwesties. Wie volgt Frank Vercauteren op ? Haalt Clijsters de finale? <br /><br />Ten faveure van het kieken: <br />er zal toch een man voor je deur staan die zegt dat hij een kinderdagverblijf zoekt voor zijn dochter, en die later een reporter blijkt te zijn. Filmt stiekem je lelijke woonkamer, neemt je achterlijke praatjes op en toont dat de volgende dag allemaal op de televisie aan de bevolking. Je bent belazerd, in een val gelokt, in een hinderlaag gelopen. Zo zien wij dat niet natuurlijk. Wij noemen dit undercoverjournalistiek. Niet netjes, maar soms onvermijdelijk. <br /><br />Mag alleen, zei de Raad voor de Journalistiek twee jaar geleden, als “de informatie, die de journalist op die manier hoopt te verkrijgen, een grote maatschappelijke relevantie heeft, zoals het geval is bij ernstige misstanden of schending van mensenrechten.” (Er zijn nog drie andere voorwaarden.) <br /><br />Toonde de reportage “ernstige misstanden of schending van mensenrechten” aan? No way. Uit niets bleek dat de bruine ideeën van het kieken haar werk als onthaalmoeder beïnvloeden. Er was geen kind te bespeuren, de vrouw werd niet in haar beroepsbezigheden gefilmd, er werden geen ouders geïnterviewd, geen buren, geen andere getuigen. Hier zat gewoon een tamelijk domme vrouw in gruwelijk Antwerps abjecte ideeën te verkondigen. Dit was een tooggesprek zoals je dat in vele cafés in Vlaanderen iedere avond kunt horen. <br /><br />Aantonen dat een onthaalmoeder kindjes verzorgt volgens de principes van het nazisme: dat had de reportage moeten doen, en dat zou de undercovermethode ruimschoots hebben verantwoord. Maar daar is de reportage niet in geslaagd. Dus kun je je de vraag stellen: was deze journalistieke camouflage wel geoorloofd? <br /><br />Ach, een zeurkous die daar om maalt. De reportage raakte twee blote zenuwen in de cultuur: Hitler (het absolute kwaad) en kindjes (de absolute onschuld). Zodra die twee met elkaar verbonden raken in een suggestief verhaal, verdampt elke zin voor nuance en zorgvuldig denken. Collectieve verontwaardiging smoort elke kritische interpellatie. <span style="font-style:italic;">Gin gezaaik</span> zou het kieken in Hoboken zeggen. De duivel is uitgedreven. De licentie afgenomen. Het reglement van Kind en Gezin is aangepast: voortaan zijn nazistische symbolen in de crècheruimte expliciet verboden. Alleen een poster van Stalin mag nog, een foto van Pol Potje of een buste van Leopold II op de commode - helemaal top. <br /><br /> De wereld is weer helder. Hitler heeft ons andermaal even verenigd. Gereinigd en opgelucht kijken wij nu met zijn allen uit naar wat onze meiskes zullen doen in de halve finales van de US Open. En de media, zij ijlden grinnikend voort, op zoek naar de volgende scoop.Frank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7109038479140757166.post-59438344032404116142009-09-02T10:12:00.002+02:002009-09-03T17:50:20.948+02:00Onze kindjesDaar gaan ze weer, met hun nieuwe boekentasjes en hun nieuwe jassen, bedremmeld en zenuwachtig, duimend en pruilend de nieuwe klas in. Het voorspelbare journaal van 1 september: een schoolpoort, krijsende ukjes, weeë moeders, een juf gloeiend van goede bedoelingen, een directeur zal iets zeggen over geldgebrek en een minister zal hem vriendelijk tegenspreken. Onze kindjes. Onze kleine heiligen. Gepantserd door liefde en zorg, weerloos en soeverein. <br /><br />Kijkend naar al die analfabete honneponnetjes in hun vers geschilderde lokalen, denk ik: wie van hen komt straks als eerste in de gevangenis? Wie op deze bankjes wordt inbreker, oplichter, psychopaat, pedofiel, bankier? <br /><br />Want bij al het kleffe eersteschooldaggezemel - hoe <span style="font-style:italic;">schattig</span>! - en alle benevelende sentimentaliteit die kindjes nu eenmaal oproepen, mogen wij toch deze harde waarheid niet vergeten: <span style="font-style:italic;">ook de moordenaars van morgen zitten nu in de kleuterklas<span style="font-weight:bold;"></span></span>. Het snoezige jongetje dat u zo roert terwijl hij voor camera en microfoon over zijn eerste schooldag vertelt, zal op een dag misschien uw huis in brand steken, uw juwelen stelen, uw dochter verkrachten in een ondergronds toilet. In zeeën van onschuld drijft het tuig van de toekomst.<br /><br />Kinderen lijken van nature immers geen moreel hoogstaande wezens. Het tegendeel is aannemelijker. Kindjes zijn ongelooflijk egocentrische ettertjes, narcistische bonzaimensjes die heel lang niets kunnen, niets weten en idiote taalfouten maken. Hun zwakte is hun grootste wapen. Listige rotzakjes zijn het. <span style="font-style:italic;">L’enfant n’est méchant que parce qu’il est faible</span> beweerde Jean-Jacques Rousseau, die een prachtig boek schreef over opvoedkunde en zijn eigen vijf koters te vondeling legde - wat een heerlijke intellectueel. Kindjes zijn ongemanierde despootjes. Melk <span style="font-style:italic;">nu</span>! Dat sproeit en boert en kakt maar in het rond, <span style="font-style:italic;">who cares</span>, ouderliefde veegt alles op. Hun eerste huilbuien zijn als gebeden, aldus Rousseau, maar wee de ouder die ze niet verhoort: <span style="font-style:italic;">si l’on n’y prend garde, ils deviennent bientôt des ordres; ils commencent par se faire assister, ils finissent par se faire servir.</span> Zo is het maar net.<br /><br />Elke misdadiger is een mislukte opvoeding. Hier en daar valt er wel eens iets uit een vrouw dat zelfs in het paradijs zou stelen en brandstichten, maar als de meeste mensen géén crapuul worden, dan is dat dankzij het onderwijs - ook wel een beetje dankzij ouders, vrienden en genen natuurlijk. Maar de school is de belangrijkste, noodzakelijkste disciplineringsmachine in elke beschaving. Ik weet niet hoeveel toekomstige moordenaars er per jaar afstuderen aan onze athenea en onze colleges, maar zonder scholen zou het in onze norren nog een stuk drukker zijn.<br /><br />Laten we dus het grootst mogelijke respect hebben voor wie zich beroepsmatig over de kleinste mensen ontfermt. Het personeel in crèches, in kleuterklassen, in de eerste jaren van het lager onderwijs: zij zijn de belangrijkste wachters van de beschaving. Zij leren ons <span style="font-style:italic;">mores</span> in de betere zin van het woord: zeden. Zij schaven ons tot wezens waarmee toch min of meer te leven valt. Zonder onderwijzend personeel eindigden wij allemaal als brabbelende honden in kennels. <br /><br />Dat onderwijs belangrijk is wisten de oude Grieken al. “Niemand bedrijft vrijwillig het kwade,” luidt een beroemde zin van Socrates. Een misdadiger is een slecht geïnformeerde mens, iemand die niet heeft geleerd het goede van het kwade te onderscheiden. En dat onderscheid leer je, als je tenminste een beetje aanleg hebt voor mens zijn, op school. Die Grieken hadden niet altijd gelijk, maar soms wel.<br /><br />In een humane cultuur zouden de onderwijzende en de zorgende mens het grootste aanzien genieten. De juf in de kleuterklas, de verpleger die zijn nachten doorwaakt bij zieken en stervenden: zij zouden in een echte beschaving de morele elite zijn. Zij zouden er het drievoud verdienen van een ingenieur, een informaticus, een voetballer. Straten, pleinen en studiebeurzen zouden hun naam dragen. Zij zouden vooraan zitten bij premières. Politici, rechters, generaals, journalisten, bisschoppen, filmsterren, schlagerzangers: zij zouden knielen in hun schaduw.<br /><br /><br /><span style="font-style:italic;">Gie Van den Berghe stuurde een relevante reactie op bovenstaand stukje. Blijkbaar is zijn tekst te lang om binnen het format van deze blog als 'reactie' te worden 'afgedrukt'. Omdat zijn tekst interessant is, en zinvolle correcties voorstelt bij sommige zaken die ik in "Onze kindjes" nogal eenzijdig beklemtoon, neem ik zijn tekst hieronder op, als een substantiële (tegen)voetnoot zeg maar.</span><br /><br /><span style="font-weight:bold;">Ont-voeding</span><br /> <br />De school als disciplineringsmachine voor de moreel laagstaande wezens die kinderen van nature zijn. Geen reine onschuld, maar tuig van de toekomst. Zonder scholen zouden onze gevangenissen nog voller zitten! Dus laten we het grootst mogelijke respect opbrengen voor het personeel in crèches, kleuterklassen en in de eerste jaren van het lager onderwijs. Zij zijn de “belangrijkste wachters van de beschaving”. Zij brengen ons zeden bij die van ons wezens maken “waarmee toch min of meer te leven valt”. Bijvoorbeeld, bedenk ik meteen, een meerderheid van gedweeë consumenten en een minderheid van tegen de lamp lopende bankiers, rechters, commissarissen en politici.<br /><br />In een humane cultuur, besluit Frank Albers, zou de onderwijzende en de zorgende mens het grootste aanzien moeten genieten. In “een echte beschaving” zouden zij “de morele elite zijn”, meer geëerd en beter betaald dan “ingenieurs, beroemde voetballers, politici, rechters, generaals, bisschoppen of filmsterren”. Akkoord, maar voeg daar ook de opvoeders en begeleiders aan toe van mensen met een zware mentale handicap, de verzorgsters van bejaarden en dementen, poetsvrouwen en al wie een vuil, gevaarlijk of een voor zijn/haar gezondheid schadelijk beroep uitoefent.<br /><br />Maar uitgerekend de zo door Frank Albers geroemde disciplineringfunctie van de school, het leren handelen en denken volgens waarden, normen en idealen eigen aan de maatschappij, houdt ook in dat mensen die voor de ondankbaarste en smerigste klussen opdraaien ondergewaardeerd en onderbetaald worden, én dat wij dat met zijn allen doodnormaal blijven vinden.<br /><br />De school als disciplineringmachine. Niet zo lang geleden zouden velen dit opgevat hebben als een kritische, afkeurende uitspraak. Maar hier en nu wordt hij, mede door de opgefokte media-aandacht voor jongerengeweld, blijkbaar als iets positiefs ervaren. Albers prijst de school als “de belangrijkste, noodzakelijkste disciplineringmachine in elke beschaving”. Waarbij wie nog niet helemaal ‘gedisciplineerd’ is zich spontaan afvraagt of beschavingen zonder school dan geen beschavingen waren of zijn.<br /><br />Als de socialisering (alias disciplinering) van jonge mensen vooral de taak is van scholen, dan is het triestig gesteld met maatschappij en school. Zeker, scholen spelen een rol in het socialisatieproces, door disciplinering én interactie met leeftijdsgenoten, leren samenleven. Maar daarnaast heb je natuurlijk het gezin als bakermat van vanzelfsprekende waarden en normen; de peergroups waarin jongeren eigen en andermans grenzen aftasten, jeugdverenigingen en, last but not least, het al dan niet voorbeeldig gedrag van volwassenen; tal van maatschappelijke invloeden dus. Als kind en jongere ben je op al die vlakken discipel (leerling), wordt je door je omgeving - als het goed is - discipline (lering) bijgebracht, word je uiteindelijk je eigen meester. Als disciplinering, socialisering alleen of voornamelijk op scholen gebeurt, en nog wel op machinale wijze, dan is er iets mis met onze maatschappij.<br /><br />Om scholen als panacee tegen criminaliteit voor te stellen haalt Albers er het morele optimisme van Socrates bij. Wie het goede kent, doet het. Misdadigers zijn gewoon slecht geïnformeerde mensen, ze hebben niet geleerd het goede van het kwade te onderscheiden. Dat is een wel zeer idealistische en benepen visie van moraal. Alsof goed en kwaad voor eens en altijd vastliggen, universeel en onveranderlijk zijn. Alsof wat in de ene situatie of context een kwaad is, in een andere geen goed kan zijn. Wie een mens op eigen houtje doodt is een moordenaar, wie in oorlogstijd op bevel doodt is een held, vervult zijn (schoolse) plicht. Of denk aan abortus, desnoods om het leven van de moeder te redden. Bovendien doen veel misdadigers wetens willens kwaad omdat het voor hen (een) goed is, veel profijt kan opleveren. Anderen doen kwaad omdat ze ervan overtuigd zijn dat het (op een hoger vlak) een goed is (sterilisatie van geesteszieken, uitroeien van ‘minderwaardige’ rassen die het hogere ras heten te bedreigen).<br /><br />Scholen stomen klaar voor de maatschappij. Je leert er hoe in het gareel lopen om voor normaal door te gaan, succes te boeken. Hoe zo probleemloos mogelijk meedraaien in de maatschappij en haar tegelijk in stand houden. De school leert dus doorgaans niet hoe die maatschappij in vraag te stellen, laat staan ertegen te protesteren of tegen in te gaan. En zo zijn scholen inderdaad de behoedsters van de maatschappij. Er wordt, ook omdat veel leerkrachten in het gareel (moeten) lopen, veel te weinig aan maatschappijkritiek, aan ont-voeding gedaan.<br /> <br />Gie van den BergheFrank Albershttp://www.blogger.com/profile/10781205593533199814noreply@blogger.com1